Zagadnienia związane z transportem publicznym w mieście i miejskich obszarach funkcjonalnych w zakresie funkcjonowania systemu PTZ, jego organizacji, integracji oraz dostępności czasowej i przestrzennej odwołują się do ustawy o publicznym transporcie zbiorowym. Zgodnie z jej zapisami proces zrównoważonego rozwoju PTZ uwzględnia oczekiwania społeczne dotyczące zapewnienia powszechnej jego dostępności przy wykorzystywania różnych środków transportu. Niniejsza publikacja ma na celu przedstawienie aktualnego stanu rozwoju systemów PTZ w miastach i ich obszarach funkcjonalnych oraz dynamiki ich zmian w stosunku do badań przeprowadzonych przez OPM IRMiR w 2016 i 2017 r. Wykonane analizy są kontynuacją części badań przeprowadzonych na potrzeby wcześniejszych publikacji OPM: Zarządzanie i współpraca w miejskich obszarach funkcjonalnych (Janas, Jarczewski 2017) oraz Transport i mobilność miejska (Gadziński, Goras 2019). Niniejsze opracowanie może pomóc w planowaniu dostępnej i zrównoważonej oferty publicznego transportu zbiorowego.

Z raportu dowiesz się m.in. że:

• Systemy publicznego transportu zbiorowego (PTZ) funkcjonują w 70% badanych miast, z tego we wszystkich miastach dużych, w 96% średnich i ponad połowie ośrodków małych.
• W porównaniu z rokiem 2017 (w którym przeprowadzono poprzednie badania) zauważalny jest wzrost liczby miast średnich i małych, w których funkcjonuje transport publiczny – odpowiednio o 6,2% i 86,0%.
• Ponad połowa miast (ok. 52,3%), w których funkcjonowanie transportu publicznego nastąpiło po 2017 r., organizuje go jedynie we własnych granicach administracyjnych.
• Fundusz Rozwoju Przewozów Autobusowych prowadzony przez Ministerstwo Infrastruktury miał znaczący wpływ na zwiększenie liczby lokalnych systemów transportowych, zwłaszcza w miastach małych.
• Najczęstszą formą organizacyjno-prawną systemów publicznego transportu zbiorowego są porozumienia międzygminne (48,6% miast). Działalność organizatora determinuje jakość funkcjonowania oraz dostępność transportu publicznego w obszarze objętym porozumieniem.
• 36,2% miast organizuje transport zbiorowy wyłącznie na swoim terenie. Ta forma funkcjonowania transportu zbiorowego występuje tylko w kategorii miast małych (43,9%) i średnich (35,6%).
• Odsetek miast, w których organizacja transportu zbiorowego zlecona została związkom międzygminnym, wynosi 16,5%.
• 11,3% miast należy do związków powiatowo-gminnych, w ramach których organizowana jest komunikacja zbiorowa. Ta forma organizacji transportu najliczniej występuje w miastach małych – realizuje ją 18,5% z nich – zazwyczaj w gminach w otoczeniu miast powiatowych (przy czym często same centralne miasta nie są członkami związku – w 6 przypadkach na 16).
• W miastach system publicznego transportu zbiorowego jest oparty przede wszystkim na komunikacji autobusowej. W ponad połowie miast dużych jego podstawą są natomiast sieci autobusowe i tramwajowe.
• Poziom dostępności transportu publicznego w Miejskich Obszarach Funkcjonalnych (MOF) w 2022 r.1 potwierdza wniosek z badań wykonanych w 2016 r.: „(…) na ogół gminy położone dalej od rdzenia cechuje niższy poziom dostępności do komunikacji zbiorowej i nawet w ośrodkach z ogólnie lepszym wskaźnikiem dostępności wciąż występuje wiele gmin w ogóle pozbawionych dostępu do sieci publicznej komunikacji zbiorowej” (Janas, Jarczewski 2017: 54).
• Występują znaczne dysproporcje pomiędzy poziomem dostępności transportu publicznego w mieście-rdzeniu i w gminach należących do strefy zewnętrznej MOF-u – na korzyść tych pierwszych. Przy czym dla wszystkich miast centralnych przytoczone wskaźniki wykazują zbliżone wartości.
• Głównym problemem integracji pozostaje wciąż niewielka liczba gmin z bezpośrednim połączeniem komunikacją publiczną z rdzeniem.
• Spośród 14 MOF-ów, w których znajdują się parkingi park & ride, wyróżniają się Wrocław, Kraków, Poznań i Warszawa, które mają ich zdecydowanie najwięcej (a tym samym posiadają największą liczbę miejsc postojowych w tym systemie).

Zachęcamy również do obejrzenia interaktywnych map dotyczących tematu transportu publicznego w miastach i miejskich ośrodkach funkcjonalnych dostępnych na Geoportalu Miast Obserwatorium Polityki Miejskiej IRMIR.

Autorzy: A. Gajda, M. Kulig, Piotr Ogórek

Możliwość komentowania została wyłączona.