[ezcol_4fifth] O współpracy między Poznaniem i okolicznymi gminami opowiada Piotr Wiśniewski, dyrektor Biura Stowarzyszenia Metropolia Poznań. Wywiad pochodzi z ostatniego numeru czasopisma Przegląd Planisty (czytaj cały). 

Patryk Kaczmarek: W jaki sposób działa Stowarzyszenie Metropolia Poznań?

Piotr Wiśniewski: Można powiedzieć, że Stowarzyszenie Metropolia Poznań skupia się w tej chwili na wielu płaszczyznach działania. Oczywiście najważniejszą z nich jest pełnienie funkcji instytucji pośredniczącej dla Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego w ramach tzw. Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych. Jako miejski obszar funkcjonalny miasta Poznania, mamy do dyspozycji kwotę około 200 mln euro na działania wspierające integrację między gminami. Jednym z ważniejszych działań w zakresie ZIT są działania związane z infrastrukturą wspierającą czy wspomagającą Poznańską Kolej Metropolitalną.

Dlaczego wspomagającą?

Mówimy tutaj o tzw. węzłach integracji umiejscowionych przy przystankach kolejowych PKP. Głównie są to parkingi Park&Ride, różnego rodzaju udogodnienia dla pasażerów, ale też kwestie przystanków autobusowych, aby możliwa była przesiadka drzwi w drzwi na kolej metropolitalną. Dodatkowo modernizacja czy rozbudowa układów drogowych lub ścieżek rowerowych, ułatwiających dojazd do takiego węzła przesiadkowego, są jednymi z naszych najważniejszych zadań, które realizujemy w ramach ZIT. Rada Metropolii przeznaczyła na te projekty kwotę ponad 100 mln euro. W tym zakresie powstanie przede wszystkim 55 węzłów integracji. Planujemy w ramach tej kwoty wybudować 63 parkingi Park&Ride, co daje łącznie ponad 4000 miejsc postojowych. Dokonamy również zakupu około 70 autobusów niskoemisyjnych – w tym kilkunastu autobusów elektrycznych. Tutaj prym wiedzie miasto Poznań, które planuje zakup około 21 autobusów elektrycznych. Będą to pierwsze tego typu autobusy w Poznaniu.

Czy przewidziane są projekty dotyczące rowerzystów?

Planujemy budowę 74 parkingów Bike&Ride – jest to ponad 1700 miejsc parkingowych dla rowerów. Również w ramach tego przedsięwzięcia zamierzamy rozbudować już istniejące oraz wybudować ponad 111 kilometrów nowych ścieżek rowerowych.

Jakie jeszcze działania realizowane są w ramach ZIT?

W ramach Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych realizujemy wiele innych działań, chociażby związanych z termomodernizacją budynków publicznych czy wspieraniem infrastruktury w sferze kultury. Podejmujemy też wiele działań tzw. miękkich – i tutaj pojawia się kolejna sfera, w którą stowarzyszenie chce wejść w ramach kwot, które mamy przeznaczone na działania miękkie z Europejskiego Funduszu Społecznego – projekty zdrowotne, obejmujące swoim zasięgiem całą metropolię. Jeżeli chodzi o kolejny obszar działania stowarzyszenia, jest to przede wszystkim szeroko pojęta koordynacja współpracy między gminami – w różnych dziedzinach. Four Fifths Column[/ezcol_4fifth] [ezcol_1fifth_end][/ezcol_1fifth_end]

[ezcol_1fifth]

 

 

 

Kolejnym obszarem, dość nowym dla nas w tej chwili, ale istotnym, biorąc pod uwagę, że jesteśmy w trakcie sezonu grzewczego, jest kwestia czystości powietrza. [/ezcol_1fifth] [ezcol_3fifth]

Na jakich jeszcze obszarach odbywa się współpraca w ramach Stowarzyszenia Metropolia Poznań?

Możemy też wskazać inne działania, między innymi planowanie przestrzenne czy uchwały krajobrazowe. Kolejnym obszarem, dość nowym dla nas w tej chwili, ale istotnym, biorąc pod uwagę, że jesteśmy w trakcie sezonu grzewczego, jest kwestia czystości powietrza. Tutaj wolą wszystkich członków Rady Metropolii realizujemy projekt edukacyjny związany z  jakością powietrza. Robimy to wspólnie z kilkoma partnerami – mamy bardzo silnego partnera w postaci NASK (Naukowa Akademicka Sieć Komputerowa) – Państwowy Instytut Badawczy. NASK działa we współpracy z Piotrem Woźnym – pełnomocnikiem premiera do spraw programu Czyste Powietrze. NASK realizuje w tym momencie projekt pilotażowy związany z uruchomieniem Edukacyjnej Sieci Antysmogowej. Stowarzyszenie również weszło w realizację tego projektu. Jesteśmy na etapie testowania pewnych rozwiązań, które, mamy nadzieję, będą rozwiązaniami systemowymi dla całego kraju. Wspólnie z NASK opracowaliśmy wzorcową specyfikację zestawu do badania i monitorowania jakości powietrza, składającego się z zewnętrznego czujnika, monitora oraz jednostki komputerowej. Dodatkowo w ramach tego projektu wspólnie zorganizowaliśmy dużą akcję edukacyjną dla nauczycieli wszystkich szkół podstawowych na terenie metropolii po to, żeby ci nauczyciele mogli przeprowadzać lekcje na ten temat wśród dzieci i młodzieży. Dodatkowo opracowaliśmy wspólnie z NASK wzorcowe materiały edukacyjne w postaci kart pracy dla dzieci czy podręczników dla nauczycieli. Te materiały stowarzyszenie w ramach własnych środków wydrukuje i dostarczy do wszystkich szkół. Projekt Edukacyjna Sieć Antysmogowa będzie realizowany na terenie całej metropolii. [/ezcol_3fifth] [ezcol_1fifth_end][/ezcol_1fifth_end]

[ezcol_4fifth]Ile szkół weźmie udział w programie?

Obecnie jest to 160 szkół, w których zamontowane będą czujniki, natomiast w końcowej fazie zgłosiło się 200 szkół. Pozostałe 40 będzie uczestniczyć w drugim etapie projektu, zaś nauczyciele już w tym momencie przejdą szkolenie. Do tej pory zamontowano około 40 czujników – do końca roku planowane jest 80. Wszystkie szkoły powinny otrzymać swoje czujniki do końca lutego przyszłego roku. Dane pomiarowe będą dostępne na stronie esa.nask.pl i można je obejrzeć z poziomu kraju, metropolii, gminy czy szkoły. Dane również wyświetlane będą na monitorach w szkołach, żeby dzieci oraz rodzice mogli na bieżąco kontrolować jakość powietrza. Dodatkowo nasz partner, który realizuje ten projekt technicznie – INEA, deklaruje, że w ciągu najbliższych kilku miesięcy – tutaj zakładamy termin luty 2019 – powinna powstać aplikacja mobilna pozwalająca każdemu mieszkańcowi bez wchodzenia na stronę NASK zobaczyć, jak wygląda sytuacja w danej gminie czy szkole. Oprócz tych działań, przewidywane są również warsztaty dla mieszkańców gmin. W przypadku wysokiej frekwencji jest możliwość zrealizowania kolejnych edycji. Materiały zostały opracowane przez specjalistów ze stowarzyszenia Polski Alarm Smogowy.

Metropolia ma swoją strategię do 2020 roku – czy pojawiły się już plany aktualizacji?

Problem jest taki, że po pierwsze nie do końca wiadomo, co będzie w nowej perspektywie finansowej. Tworzenie strategii rozwoju metropolii oraz strategii ZIT powinno być ściśle skoordynowane. W tej chwili nie wiadomo do końca, jak z poziomu centralnego będzie wyglądała sytuacja ZIT oraz czy nadal w ramach funduszy europejskich będą wspierane metropolie. Dzisiaj głównym kierunkiem rządu jest wspieranie miast średnich, także trudno w tej chwili powiedzieć. Zakładamy, że w połowie przyszłego roku powinny pojawić się już pierwsze informacje. Na pewno w przyszłym roku rozpoczniemy pracę nad aktualizacją albo pisaniem nowej strategii. Four Fifths Column[/ezcol_4fifth] [ezcol_1fifth_end]
Zarządzanie i współpraca w MOF.
Raport o stanie polskich miast[/ezcol_1fifth_end]

[ezcol_1fifth]

 

…tam, gdzie od pewnego czasu trwa już współpraca i jest jeden cel, o wiele łatwiej realizuje się projekty.[/ezcol_1fifth] [ezcol_3fifth]

Czy otaczające gminy wyrażają chęć dołączenia do stowarzyszenia?

Oczywiście tak. Pojawiają się takie głosy. Wiele gmin dostrzega plusy współpracy. Tutaj zachęcająca jest chociażby kwestia kolei metropolitalnej. Obecnie wyszliśmy daleko poza granicę metropolii Poznań. Projektem objęte jest 40 gmin w 10 powiatach, także to pokazuje pełen potencjał metropolii. Natomiast takie powiększenie byłoby możliwe dopiero w nowej perspektywie finansowej, ale trudno teraz powiedzieć, jakie będą metody delimitacji. Z perspektywy miasta Poznania i Stowarzyszenia Metropolia Poznań można powiedzieć, że tam, gdzie od pewnego czasu trwa już współpraca i jest jeden cel, o wiele łatwiej realizuje się projekty. Także pytanie, czy zasadne będzie na przykład powiększenie stowarzyszenia, wydaje mi się, powinno podlegać szerokiej dyskusji na radzie metropolii.

[/ezcol_3fifth] [ezcol_1fifth_end][/ezcol_1fifth_end]

[ezcol_4fifth]Kolej metropolitalna to dość duże wyzwanie, jeżeli chodzi o uzgodnienia dotyczące finansów. W jaki sposób udało się pogodzić te wszystkie, pewnie często odmienne wizje rozwoju transportu publicznego?

Zasady związane z finansowanie PKM były wypracowywane przez ostatnie 3 lata. Pojawiło się wiele koncepcji i ten consensus było bardzo trudno osiągnąć. Decyzją zarządu SMP została wypracowana metoda współfinansowania oparta na zasadzie solidaryzmu, czyli na zasadzie równego podziału kosztów utrzymania na gminy, przez które przebiega dana linia. Odbywa się to bez względu na długość linii i ilość osób korzystających. Wszystkie samorządy wchodzące w skład SMP, jednogłośnie zgodziły się, że takie rozwiązanie jest pewną inwestycją w przyszłość i nie ma tutaj potrzeby wchodzenia w szczegółowe rozliczenia. Należy tu podkreślić rolę miasta Poznania i Starostwa Powiatowego, które wzięły na siebie, poza marszałkiem, największe koszty funkcjonowania PKM, co znacznie przyspieszyło rozmowy i pracę nad samym finansowaniem. Powiat poznański i miasto Poznań partycypują w finansowaniu każdej z 9 linii PKM.

Czy pojawił się moment podczas negocjacji, który mógł przesądzić o tym, że PKM nie powstanie?

Pojawił się taki przypadek dotyczący jednej z linii, ale szczęśliwie na skutek negocjacji osiągnęliśmy porozumienie i kolej metropolitalna funkcjonuje już w pełni na 4 liniach. Na jednej linii – do Swarzędza – jest uruchomione połączenie niepełne, ze względu na modernizację tego odcinka.

Jakie korzyści płyną z tego niepełnego połączenia?

To połączenie pozwala na dojazd uczniom z trasy nowotomyskiej i z Grodziska Wielkopolskiego do nowoczesnego Centrum Kształcenia Praktycznego w Swarzędzu, które również powstało ze środków ZIT. To połączenie pozwoliło uruchomić nam w ramach kolei metropolitalnej taką quasi szybką kolej miejską – mieszkańcy mogą poruszać się na karcie PEKA w obrębie kilku przystanków – jest to uzupełnienie publicznego transportu miasta Poznania.

Obecnie linie PKM są realizowane na istniejącej już infrastrukturze. Czy w ramach projektu zostaną wybudowane nowe lub odtworzone stare, nieużywane linie?

W tej chwili pracujemy nad projektem związanym z odtworzeniem linii kolejowej do Śremu. Mamy nadzieję, że w najbliższym czasie uda się znaleźć finansowanie dla tego przedsięwzięcia. Na początku tego roku, wspólnie z Urzędem Marszałkowskim i gminą Śrem, podjęliśmy decyzję o stworzeniu dokumentów pozwalających pozyskać finansowanie. Opracowaliśmy studium wykonalności i analizy technicznej, pozwalającej określić, czy jest w ogóle możliwa modernizacja tej linii, również w kontekście obecnie obowiązujących warunków technicznych. Druga kwestia – jesteśmy w trakcie prac nad analizami ekonomicznymi dla tego przedsięwzięcia. Dodatkowo przed wyborami samorządowymi pojawiła się bardzo dobra informacja, że strona rządowa uruchamia program rewitalizacji linii kolejowych w mniejszych i średnich miastach, gdzie PKP zlikwidowały połączenia czy torowiska. Połączenie Czempin–Śrem znalazło się na tej liście i chcielibyśmy do końca roku mieć opracowane wszystkie dokumenty pozwalające podjąć decyzję o możliwym finansowaniu tego projektu. Ze względu na to, że ta linia znalazła się w programie, a my mamy dokumenty pozwalające już wstępnie angażować środki unijne – jesteśmy pełni optymizmu co do pozyskania finansowania na ten projekt.

Ma Pan doświadczenie w pracy w urzędzie. Jaka jest różnica między pracą w strukturze urzędu i w stowarzyszeniu, które łączy samorządy.

Po pierwsze jest duża różnica w kontekście samej organizacji. Urząd jest korporacją zatrudniającą kilka tysięcy pracowników, a biuro stowarzyszenia liczy kilkanaście osób. Inny jest także sposób podejmowania decyzji dla różnych projektów. Urzędnik podlega prezydentowi, który tak naprawdę jest ostateczną instancją – to on podejmuje decyzje, ale też bierze za nie odpowiedzialność. Natomiast w stowarzyszeniu mamy zarząd, bardzo silnie współpracujący z biurem, ale też samą radą metropolii i w tym wypadku decyzje podejmuje się poprzez consensus. Zarząd metropolii bardzo dba o  to, żeby jednak te najważniejsze decyzje były podejmowane jednogłośnie oraz by wszystkie pojawiające się wątpliwości zniwelować. [/ezcol_4fifth] [ezcol_1fifth_end]
Jak dojadę do miasta?
Transport publiczny w MOF
[/ezcol_1fifth_end]

---

Piotr Wiśniewski – dyrektor Biura Stowarzyszenia Metropolia Poznań od 2017 roku, wcześniej: dyrektor Biura Koordynacji Projektów i Rewitalizacji Urzędu Miasta Poznania.

---

Czytaj online
Przegląd planisty: Integracja metropolitalna