Od dostępu do danych zawartych w Ewidencji Gruntów i Budynków zależy realizacja wielu zadań. Dane zawarte w EGiB stanowią podstawę w planowaniu gospodarczym, planowaniu przestrzennym oraz w ustalaniu wymiaru podatków i świadczeń. Chcąc pozyskać dane EGiB z wielu miast i powiatów, trzeba się jednak liczyć z różnymi formalnościami, tempem załatwiania wniosku, formatami plików oraz jakością danych.

Baza Ewidencji Gruntów i Budynków (EGiB), czyli rejestr danych liczbowych i opisowych, wykorzystywana jest m.in. w procesie planowania przestrzennego, ustalania wysokości podatków i świadczeń. Zadanie prowadzenia baz EGiB leży w kwestii jednostek samorządowych na szczeblu powiatowym. W rzeczywistości oznacza to, że otrzymujemy 380 baz prowadzonych i udostępnianych na różne sposoby, nie wliczając pojedynczych jednostek prowadzących bazę niezależnie, jak np. Wolbrom (powiat olsztyński), Kutno (powiat kutnowski) i Zawiercie (powiat zawierciański). Brak zmodernizowanej i aktualnej bazy może pociągnąć za sobą spore konsekwencje zarówno dla pojedynczych zainteresowanych, jak i jednostek samorządu terytorialnego.

Każdy sobie

Zgodnie z ostatnimi informacjami zawartymi na stronie Geoportalu Krajowego baza danych ewidencyjnych prowadzona jest w 9 różnych systemach informacyjnych, co może stanowić utrudnienie przy tworzeniu ogólnopolskiej bazy ewidencyjnej. Powiatowe ośrodki dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej (PODGiK) udostępniają zgromadzone przez siebie dane EGiB w formatach: SWDE (223 jednostki), GML (120), DXF (22) lub SHP (8). Powiat poznański jako jedyny udostępnia swoje pliki poprzez usługę WFS. Każdy z wymienionych formatów ma swoje wady i zalety:

• SWDE (Standard Wymiany Danych Ewidencyjnych) jest nieaktualnym już standardem wymiany danych, w którym do roku 2013 prowadzono rejestr EGiB. Dane w tym formacie są udostępniane za pomocą osobnych plików graficznych i opisowych lub w zintegrowanym, zawierającym obydwa te elementy. Osoby chcące pracować na takim pliku muszą posiadać programy, które służą do prowadzenia bazy w tym rozszerzeniu lub zmienić format pliku.

• DXF (Data Exchange Format) jest formatem służącym wymianie plików wektorowych (graficznych) opracowanych przez firmę Autodesk, z których programów (CAD) korzystają z reguły geodeci. Nie posiada on większości wystarczających danych opisowych ani nadanego układu odniesienia. W przypadku gdy grafika w DXF i baza danych opisowych w SWDE są generowane osobno, połączenie ich w spójny plik może być niemożliwe, gdy nie posiadają one wspólnych identyfikatorów. W zależności od znajdujących się w nim elementów pliki także mogą osiągać duże rozmiary. Najlepiej sprawdza się przy wymianie plików pomiędzy użytkownikami programów CAD (Autodesk).

• SHP (Shapefile) to kolejny format plików przenoszących grafikę wektorową wraz z opisem w formacie DBF, z reguły mają małe rozmiary, są łatwo edytowalne, a przekonwertowanie plików do tego rozszerzenia z reguły nie sprawia trudności.

• WFS (Web Feature Service), jeden ze standardów udostępniania map. Usługa ta umożliwia pobranie z PZGIK części lub całości poszczególnych zbiorów danych przestrzennych przechowywanych w PZGiK zgodnie z zadanymi kryteriami (Geoportal Infrastruktury Informacji Przestrzennej), np. w formacie GML w ramach wymiany danych przestrzennych między różnymi systemami geoinformacyjnym. WFS oferuje bezpośredni dostęp do informacji geograficznej przez Internet (Open Geospatial Consortium).

• GML został wskazany w Rozporządzeniu Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 29 listopada 2013 r. jako format, w którym odbywa się wymiana baz danych. W geoinformatyce jest on stosowany jako język formalny do opisu struktur danych (norma ISO serii 19100) oraz jako otwarty format wymiany danych przestrzennych. Jest międzynarodowym formatem wymiany danych, a dodatkowo może być odczytany za pomocą darmowego oprogramowania QGIS, podobnie jak pozostałe formaty za wyłączeniem SWDE. Modyfikacja systemu tworzonego do tego momentu pod rozszerzenie SWDE na GML przysporzyła powiatowym ośrodkom dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej w tym zakresie problemów. Wprowadzony do praktyki geodezyjnej został w momencie wejścia w życie rozporządzenia, przez co ciężko było zastosować dobry schemat aplikacyjny dla wszystkich powiatów i uniknąć błędów. Powszechnym problemem przy eksporcie plików GML, na jaki zwracano uwagę w starostwach, były błędy możliwe przy generowaniu warstwy klasoużytków. Nadal nie wszystkie elementy bazy EGiB są dostosowane do aktualnych standardów.

Źródło: A. Jarzmik, EGiB – zasady, formy udostępniania oraz jakość danych, Urban Development Issues, 66, 163–172.

Rekomendacje

Czas realizacji zamawianych danych przez poszczególne jednostki jest różny. W ustawowym terminie 14 dni wyrobiło się tylko 77 powiatów. Średni czas przekazania danych wyniósł 31 dni, przy czym rekordzista przesłał je w 3 dni, a najwolniejszemu urzędowi zajęło to…258 dni. Dwa powiaty w ogóle nie przesłały wnioskowanych materiałów. Tam gdzie trudno o bezpośredni kontakt wydziałem generującym dane często dochodzi do opóźnienia realizacji wniosku. Łatwym rozwiązaniem byłoby np. stworzenie indywidualnych skrzynek ePUAP dla każdego z wydziałów odpowiedzialnych za bazę EGiB lub wprowadzenie opcji udostępniania danych przez geoportal danego powiatu. Należałoby również ujednolicić wytyczne odnośnie rodzaju składanych wniosków, pozostałych dokumentów i wnoszenia opłat (skarbowych), a także sposobu ich wypełniania, co ułatwiłoby współpracę między wydziałem a wnioskodawcą. Warto rozważyć również wprowadzenie uniwersalnego sposobu udostępniania danych przez jednostki, dostępnego dla wszystkich, np. serwer WFS, który pozwala na szybkie przesyłanie dużych plików w bezpieczny sposób.

Dane EGiB są dostępne we wszystkich jednostkach na szczeblu powiatowym, jednak tylko część z nich udostępnia je w formacie określonym przez przepisy. Taka mnogość formatów nastręcza problemów w trakcie obróbki plików. Dane w standardzie GML można otworzyć za pomocą darmowego oprogramowania, dodatkowo są formatem pozwalającym na wymianę danych przestrzennych nie tylko w granicach kraju, ale i na zewnątrz. Większość plików w formacie GML wygenerowana została poprawnie. Braki dotyczyły z reguły warstwy klasoużytków. W pozostałych formatach często brakowało nadanego układu odniesienia lub atrybutów opisowych. Otrzymane dane były z reguły generowane w podziale na kilka plików, ze względu na ich wagę, oprogramowanie, warunki sprzętowe oraz czas potrzebny na ich eksport. Aktualny stan informatyzacji EGiB można od roku 2019 sprawdzić na Geoportalu Krajowym, zarówno dla terenów miejskich, jak i wiejskich, jednak bez ujednoliconej bazy wedle wytycznych zawartych w ustawie nie można mówić o spójnym EGiB dla Polski.

---

Więcej w artykule Aleksandry Jarzmik ,,EGiB – zasady, formy udostępniania oraz jakość danych„.

---

Aleksandra Jarzmik – analityk GIS w zespole Obserwatorium Polityki Miejskiej (Instytut Rozwoju Miast i Regionów). Obecnie zaangażowana w projekt „Nowy model urbanizacji w Polsce – praktyczne wdrożenie zasad odpowiedzialnej urbanizacji oraz miasta zwartego (NewUrbPact)”, który realizowany jest w ramach Strategicznego Programu Badań Naukowych i Prac Rozwojowych „Społeczny i gospodarczy rozwój Polski w warunkach globalizujących się rynków” – GOSPOSTRATEG.

---