24 października w Nowohuckim Centrum Kultury w Krakowie odbyła się pierwsza z serii regionalnych konferencji organizowanych przez Ministerstwo Infrastruktury i Budownictwa, poświęcona prezentacji i konsultacji projektu nowego kodeksu urbanistyczno-budowlanego. Zgłaszanie uwag jest możliwe do 28 października. Aby ułatwić Wam pierwszy kontakt z tym 355. stronicowym dokumentem, dokonaliśmy skrótowego omówienia najciekawszych naszym zdaniem nowych rozwiązań, głównie w zakresie procesu planowania przestrzennego.

Hermetyczna nazwa może nieco zniechęcać do zapoznania się z tym dokumentem szerszego grona osób i innych środowisk poza urbanistami i architektami – tymczasem jest to niezwykle ważny dokument, którego wdrożenie będzie miało daleko idące konsekwencje dla kształtowania przestrzeni naszych miast, ale także dla realizacji miejskich polityk inwestycyjnych, stymulowania ich rozwoju gospodarczego, czy szerszego włączenia mieszkańców w ważne procesy decyzyjne.

Konsultowany kodeks zakłada kompleksową regulację procesu planistycznego i inwestycyjnego. Dokument zastąpi w całości ustawę o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, ustawę-Prawo budowlane oraz wszystkie „specustawy”. Kodeks będzie zawierał również część regulacji, które obecnie znajdują się w ustawie o gospodarce nieruchomościami, ustawie – Prawo geodezyjne i kartograficzne oraz ustawie o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko.

Nowa filozofia – planujmy razem!
Nowy kodeks to przede wszystkim nowa filozofia planowania, która obejmuje zasadę: zrównoważonego rozwoju, ochrony środowiska, przyrody oraz krajobrazu, planowania z myślą o zdrowiu publicznym, oraz projektowania uniwersalnego. Konsultowany dokument zakłada również zwiększenie partycypacji w planowaniu, czego symbolicznym przejawem jest otwarcie II Księgi -planowanie przestrzenne, działem poświęconym właśnie partycypacji. Zaangażowanie mieszkańców ma nie być ograniczone jedynie do konkretnych momentów procesu planistycznego. Zamiast tego, w każdym czasie powinno być dopuszczone składanie wniosków w przedmiocie uchwalenia albo zmiany aktu planowania przestrzennego (art. 23. §. 3.). Co istotne w tym temacie, terminy, miejsca oraz sposoby przeprowadzenia dyskusji publicznych określa się w sposób umożliwiający udział w nich możliwie szerokiego kręgu osób, w tym o ograniczonej sprawności, w szczególności organizując dyskusje po powszechnie przyjętych godzinach pracy oraz w miejscach położonych na obszarze, którego dotyczy dyskutowany dokument (art. 28.). Zapisy zawarte w kodeksie poruszają również m.in. kwestie wykształcenia osób pracujących nad planem (K. II; D. III; R. 5), np. wymagając zatrudnienia min. jednej osoby z doświadczeniem prawniczym (art. 60).

Planujmy szerzej
Ustawodawcy dostrzegli problem, że skuteczna polityka miejska, w tym przestrzenna, wymaga współpracy samorządów oraz narzędzi, które tą współpracę umożliwiają. Dlatego oprócz dokumentów ponadlokalnych, z którymi planowanie na poziomie gminy musi być zgodne przewidziano nowe instrumenty kształtowania przestrzeni.

Dla obszarów funkcjonalnych, które obligatoryjnie przez Radę Ministrów mają zostać wyznaczone dla ośrodków wojewódzkich i związków metropolitalnych oraz fakultatywnie przez samorząd województwa dla innych obszarów, przewiduje się możliwość opracowania studium ramowego, z którym studia gminne tworzące ten związek muszą być zgodne, albo studium rozwoju przestrzennego związku metropolitalnego, które zastępuje studia rozwoju gmin tworzących ten związek.

Pozostałe samorządy gminne będą mogły powołać związek międzygminny, a następnie wybrać jedną, odpowiednią dla siebie, drogę planowania, tj. uchwalenie ramowego studium, albo uchwalenie studium rozwoju, które podobnie jak w przypadku obszarów funkcjonalnych zastępuje studia jednostek związku międzygminnego.

Studium rozwoju
Podobnie jak obecnie studium sporządzane jest obszaru całej gminy. Co istotne, studium musi być zgodne np. z gminnym programem rewitalizacji (art. 63. § 1.). Opracowanie studium ma obejmować ustalenia, m.in w zakresie: obszarów urbanizacji, stref funkcjonalnych, obszarów pozwalających na uchwalane uproszczonych planów miejscowych, standardów urbanistycznych, wskaźników: intensywności zabudowy, powierzchni biologicznie czynnej, miejsc postojowych, kolorystykę obiektów budowlanych (art. 68.).

Ważnym elementem studium ma być plan jego realizacji, rozumiany jako ustalenia ,,kolejności uchwalania planów miejscowych dla poszczególnych obszarów oraz ram finansowych realizacji tych planów w zakresie zadań własnych gminy, w tym możliwości uwzględnienia wydatków spowodowanych wejściem w życie i realizacją planu miejscowego w budżecie oraz wieloletniej prognozie finansowej”(art. 72.). Odstąpienie od założonej kolejności jest możliwie, np. w przypadku planów niezbędnych do uwzględnienia decyzji dokonującej lokalizacji inwestycji celu publicznego.

Kolejnym elementem studium mają być tzw. standardy urbanistyczne, czyli regulacje dotyczące m.in. przestrzeni publicznych (w tym zieleni), systemu transportowego oraz szkół podstawowych i placówek kultury (art. 73.).

Plan miejscowy
Planu miejscowy, jak przekonują autorzy, nie będzie mógł być sporządzany dla jednej nieruchomości. Obszar objęty planem będzie musiał zostać wyznaczony w sposób pozwalający na kompleksową regulację zagadnień funkcjonalno-przestrzennych, obejmując planem całość strefy funkcjonalnej albo całość obszaru wymagającego przekształcenia urbanistycznego (art. 80.).

Kodeks dopuszcza również, aby ,,ustalenia planu miejscowego wskazywały odmienne przeznaczenie i sposób zagospodarowania przestrzeni położonej pod i nad poziomem gruntu lub na różnych poziomach względem poziomu gruntu”(art. 82). W planie, oprócz zapisów odnośnie linii zabudowy, można zawrzeć zapisy określające np. dopuszczalną liczbę budynków, liczbę kondygnacji, charakterystyczne cechy elewacji budynków (wraz z materiałami budowlanymi) oraz zapisy dotyczące ciągów komunikacji pieszej i rowerowej oraz powiązań komunikacyjnych terenu inwestycji z otoczeniem (art. 83.).

Plan miejscowy na wniosek inwestora
Nowym rozwiązaniem ma być plan miejscowy na wniosek inwestora. Ustalenia pomiędzy wójtem (itd.) a inwestorem mają być zawarte w tzw. umowie urbanistycznej, ,,na mocy której inwestor zobowiązuje się, w przypadku uchwalenia planu miejscowego umożliwiającego realizację inwestycji głównej, do finansowania lub realizacji i nieodpłatnego przekazania na rzecz gminy inwestycji powiązanych”, np. systemu transportowego, infrastruktury technicznej, infrastruktury społecznej, jak i budynków lub lokali mieszkalnych na potrzeby mieszkaniowego zasobu gminy (art. 105. oraz 106.). Warto w tym miejscu zaznaczyć, że zawarcie takiej umowy nie może być podstawą roszczenia inwestora do uchwalenia planu miejscowego.

Miejscowe przepisy urbanistyczne – „ustawa krajobrazowa” w ramach spójnego systemu
W celu uporządkowania otaczającej przestrzeni, m.in. w zakresie tablic, urządzeń reklamowych oraz obiektów małej architektury i ogrodzeń, czyli tego co od niedawna jest przedmiotem tzw. ustawy krajobrazowej, jest ma być ujęte w ramach miejscowych przepisów urbanistycznych (MPU). Dodatkowo ,,rada gminy może rozszerzyć stosowanie miejscowych przepisów urbanistycznych do pojazdów, w tym przyczep i naczep oraz lawet, na których została umieszczona reklama” (art. 128. § 2). Wyłączone z ustaleń MPU są informacje ,,trwale upamiętniające osoby, instytucje lub wydarzenia” oraz ,,o charakterze religijnym(..), jeżeli tablica reklamowa lub urządzenie reklamowe sytuowane są w granicach terenów użytkowanych jako miejsca kultu i działalności religijnej oraz cmentarzy” (art. 128. § 1).

Likwidacja decyzji o warunkach zabudowy (tzw. wuzetki) – koniec patologii?
Decyzje o warunkach zabudowy jak wskazują autorzy są głównym grzechem obecnego systemu planowania. Z narzędzia, które miało być wykorzystywane okazjonalnie, stało się instrumentem na mocy którego wydawanych jest ok. 50% pozwoleń na budowę. Nowym instrumentem pozwalającym realizować planowaną inwestycję jest zgoda inwestycyjna (D. VI. R. 3), musi być zgodna z przepisami prawa i decyzją środowiskową. Zastępuje ona dzisiejsze pozwolenie na budowę, zgłoszenie budowy, zgłoszenie zmiany sposobu użytkowania, decyzję o warunkach zabudowy, decyzję o podziale nieruchomości. Zgodę inwestycyjną dla obszarów objętych planem udzielna jest w formie decyzji administracyjnej – zależnie od klasy inwestycji w terminie 30 lub 60 dni (art. 385.), lub w określonych przypadkach, na wniosek inwestora – milczącej zgody. W przypadku, gdy wnioskowana inwestycja dotyczy obszaru nie objętego planem miejscowych czas na wydanie decyzji wynosi 60 dni (art. 405.).

Zgoda inwestycyjna wygasa, gdy inwestycja nie została rozpoczęta w przeciągu 3 lat od daty wydania decyzji lub została przerwana na czas dłuższy niż 3 lata. Dodatkowo kodeks dopuszcza wygaśniecie zgody inwestycyjnej, gdy występuje stwierdzenie jej nieważności lub na mocy uchylenia zgody inwestycyjnej (art. 390.).
W przypadku bardziej skomplikowanych inwestycji na terenach nie objętych planem, stronami oprócz inwestora jest również gmina oraz właściciele i zarządcy nieruchomości położonych w analizowanym obszarze (art. 397.), tj. 200 metrów od granicy terenu inwestycji. Zgoda inwestycyjna bez planu miejscowego jest dodatkowo obarczona wymogami, jak np. koniecznością dostępu do drogi publicznej oraz istniejących sieci: wodociągowej, kanalizacyjnej oraz elektroenergetycznej, o parametrach wystarczających do obsługi inwestycji (K. III; D.II.).

Mediacja planistyczna
Potencjalne konflikty jakie mogą powstać w zakresie treści aktów planowania przestrzennego pomiędzy samorządami, organami administracji publicznej oraz inwestorami inwestycji celu publicznego, mają być rozstrzygane poprzez jawną i poza sądową formułę mediacji planistycznej.

Wniosek o mediacje powoduje zawieszenie procesu powstawania spornego aktu planowania przestrzennego. Komisja Mediacji, powoływana przez Krajową Radę Polityki Przestrzennej (D. V, R. 4.). Planowany czas trwania mediacji wynosi 6 miesięcy, ale na wniosek stron proces może zostać przerwany albo wydłużony (art. 225. § 2.). W pracach Komisji uczestniczą przedstawiciele stron mediacji oraz jeżeli jest to konieczne przedstawiciele innych organów, instytucji i organizacji. Strony mediacji muszą być powiadomione o terminie posiedzenia Komisji z co najmniej 14. dniowym wyprzedzeniem. Ponadto, w posiedzeniach Komisji mogą brać udział wszyscy zainteresowani tematem danej mediacji (art. 229. § 1.). Mediacja skończy się sporządzeniem protokołu,
zawierającego opis przebiegu postępowania i ustalenie miedzy uczestnikami rozstrzygnięcia. Orzeczenie ma charakter niewiążący stron postępowania i nie podlega zaskarżeniu (art. 228. ; art. 223. §. 2).

Ciągły monitoring procesów przestrzennych
Bardzo istotnym elementem kodeksu jest decyzja o utworzeniu rejestru urbanistyczno-budowlanego. Rejestr ma być urzędowym zbiorem danych i informacji dotyczących kształtowania i realizacji polityki przestrzennej (art. 603.), który pozwoli skuteczniej badać i analizować stan planowania w Polsce. Dzięki temu łatwiej będzie można oceniać efektywność polityk przestrzennych, a w konsekwencji w sposób świadomy i oparciu o dowody doskonalić system. Dostęp do zebranych danych w rejestrze ma być powszechny oraz darmowy.

---

Chociaż dokument oddany do konsultacji liczy 355 stron, to składa się z trzech zasadniczych części, tj. kodeksu, uzasadnienia oraz oceny skutków zmian w kontekście obecnej sytuacji planistycznej.
Zachęcamy do zapoznania się całością dokumentu i przesyłania swoich uwag do projektu do 28 października, na adres kodeks@mib.gov.pl

Kodeks urbanistyczno-budowlany
Całość
Prezentacja

---

[ezcol_1third] [/ezcol_1third] [ezcol_2third_end] [/ezcol_2third_end]

Możliwość komentowania została wyłączona.