https://doi.org/10.51733/opm.2023.26

Autorzy: K. Mróz, D. Štraub

Kluczowe wnioski

• Systemy kolei aglomeracyjnej świetnie sprawdzają się jako podstawa oferty przewozowej do i z dużych ośrodków miejskich.
• Wśród metropolii (według klasyfikacji aktualnej na moment prowadzenia badań) pod względem połączeń kolejowych najgorzej wypada Szczecin, który obecnie, za sprawą remontów, nie ma też połączenia z metropoliami zagranicznymi. Należy jednak zaznaczyć, że sytuacja stolicy województwa zachodniopomorskiego może ulec znacznej poprawie dzięki budowie Szczecińskiej Kolei Metropolitalnej – pierwsza linia w ramach inwestycji ma zostać ukończona jeszcze w 2024 r.
• Oferta kolejowa jest najlepsza w pobliżu największych miast, podczas gdy na obszarach oddalonych od dużych ośrodków samochód jest korzystniejszy pod względem czasu przejazdu lub wręcz kolej nie stanowi tam dla niego konkurencji. Krótszy czas przejazdu samochodem warunkuje także dostęp miasta do drogi samochodowej szybkiego ruchu (autostrady lub drogi ekspresowej). Może to być jednym z elementów wzmacniających nierówności między miejscowościami.
• Co więcej, nierzadko kolej aglomeracyjna ma zasięg większy niż sam obszar funkcjonalny danego ośrodka. Wychodząc poza jego granice, wzmacnia integrację miasta-rdzenia z okolicznymi miejscowościami. Często również kolej metropolitalna dociera do sąsiedniej stolicy powiatowej, która jest skomunikowana z wieloma kierunkami.

Literatura

Banister D., 2008, The sustainable mobility paradigm, Transport Policy, 15(2), 73–80, Oxford University
Centre for the Environment, Oxford. https://doi.org/10.1016/j.tranpol.2007.10.005
Christaller W., 1933, Die zentralen Orte in Süddeutschland: Eine ökonomischgeographische Untersuchung über die Gesetzmässigkeit der Verbreitung und Entckwiklung der Siedlungen mit städtischen Funktionen, Gustav Fischer Verlag, Jena.
Fiszer K., 2023, Łódź bez pociągów międzynarodowych nawet po otwarciu tunelu, Rynek Kolejowy.
Dostępne na: https://www.rynek-kolejowy.pl/wiadomosci/lodz-bez-pociagow-miedzynarodowych-nawet-po-otwarciu-tunelu–114394.html [data dostępu 01.09.2023].
Górski M., 17.03.2023, Nasz region nie sięgnął po wsparcie z programu „Kolej Plus”. Dlaczego?, TVP3
Bydgoszcz. Dostępne na: https://bydgoszcz.tvp.pl/68562878/program-rzadowy-kolej-plus-kujawsko-pomorskie [data dostępu 17.03.2023].
Gralka J., 25.05.2023, Koleją ze Szczecina do Berlina. Przewoźnik kupił już nowe składy, Radio Szczecin.
Dostępne na: https://radioszczecin.pl/1,456404,koleja-ze-szczecina-do-berlina-przewoznik-kupil- [data dostępu: 29.08.2023].
Guzik R., Kołoś A., Fiedeń Ł., Kocaj A., Wiedermann K., 2021, Dostępność komunikacyjna i relacje
przestrzenne w województwie kujawsko-pomorskim, IGiGP UJ, Kraków. Dostępne na: https://
www.researchgate.net/publication/353380493_Dostepnosc_komunikacyjna_i_relacje_przestrzenne_w_wojewodztwie_kujawsko-pomorskim [data dostępu: 21.08.2023].
Guzik R., Kołoś A., Fiedeń Ł., Kocaj A., Wiedermann K., 2022, Dostępność komunikacyjna i relacje
przestrzenne w województwie małopolskim, IGiGP UJ, Kraków. Dostępne na: https://www.obserwatorium.malopolska.pl/wp-content/uploads/2020/01/Raport_Relacje_przestrzenne_online.pdf [data dostępu: 21.08.2023].
Holden E., Banister D., Gossling S., Gilpin G., Linnerud K., 2020, Grand Narratives for sustainable mobility: A conceptual review, Energy Research and Social Science, 65. https://doi.org/10.1016/j.erss.2020.101454
Izydorek A., 24.11.2020, 79 projektów zakwalifikowanych do drugiego etapu Programu Kolej Plus, Nakolei. Dostępne na: https://www.nakolei.pl/79-projektow-zakwalifikowanych-do-drugiego-etapu-programu-kolej-plus-lista/ [data dostępu 17.08.2023].
Sobala-Gwosdz A., Janas K., Jarczewski W., Czakon P., 2024, Hierarchia funkcjonalna miast w Polsce i jej przemiany w latach 1990–2020, Badania Obserwatorium Polityki Miejskiej, Instytut Rozwoju
Miast i Regionów, Warszawa–Kraków (wersja robocza).
Kolej Plus na etapie oceny wstępnych studiów planistyczno-prognostycznych, b.d, PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. Dostępne na: https://www.plk-sa.pl/o -spolce/biuro-prasowe/informacje-prasowe/szczegoly/kolej-plus-na-etapie-oceny-wstepnych-studiow-planistyczno-prognostycznych-6527
[data dostępu: 17.08.2023].
Nutley S., 1999, Rural accessibility and transport, [w:] M. Pacione (red.), Applied Geography, Routledge, 474–485. https://doi.org/10.4324/9780203012512
O’Brien R., 1992, Global Financial Integration: The End of Geography, Chatham House Pinter, Londyn. https://doi.org/10.2307/2623004
PKP Polskie Linie Kolejowe S.A, 2019, Wytyczne naboru projektów do Programu uzupełniania lokalnej i regionalnej infrastruktury kolejowej – Kolej + do 2028 roku, Warszawa. Dostępne na:
https://www.plk-sa.pl/files/public/user_upload/pdf/Kolej_Plus/Wytyczne_naboru_Programu_Kolej__..pdf
PKP Polskie Linie Kolejowe S.A, 2022, Projekty zakwalifikowane na listę podstawową Programu Kolej
+, Warszawa. Dostępne na: https://www.plk-sa.pl/files/public/user_upload/pdf/Kolej_Plus/
Wyniki_naboru_do_Programu_Kolej___aktualizacja.pdf
Program Uzupełniania Lokalnej i Regionalnej Infrastruktury Kolejowej – Kolej + do 2029 roku, b.d. Dostępne na: https://www.gov.pl/web/infrastruktura/program-uzupelniania-lokalnej-i-
-regionalnej-infrastruktury-kolejowej [data dostępu: 23.06.2023].
Program Kolej Plus – PKP PLK rozpoczyna analizę wniosków, 2020, Ministerstwo Infrastruktury.
Dostępne na: https://www.gov.pl/web/infrastruktura/program-kolej-plus–pkp-plk-rozpoczyna-analize-wnioskow [data dostępu 16.08.2023].
Sobala-Gwosdz A., 2023, Pozycja miast jako ośrodków centralnych, Badania Obserwatorium Polityki Miejskiej, Instytut Rozwoju Miast i Regionów, Warszawa–Kraków. https://doi.org/10.51733/opm.2022.04
Soczówka A. 2007, Kolej w dolinach rzecznych polskich Karpat, Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego PTG, 7. Dostępne na: https://krajobrazkulturowy.us.edu.pl/publikacje.artykuly/7.%20Doliny%20rzeczne/43.soczowka.pdf [data dostępu: 21.08.2023].
Zachová A., 17.09.2021, Czech railway: Low quality, high density, Euractiv. Dostępne na: https://www.euractiv.com/section/politics/short_news/czech-railway-low-quality-high-density/ [data
dostępu 11.10.2023].

Źródła internetowe

České dráhy, www.cd.cz [data dostępu: 04.09.2023].
Deutsche Bahn, https://www.bahn.de/ [data dostępu: 04.09.2023].
68 Literatura
Mapy Google, https://www.google.com/maps/ [data dostępu: 04.09.2023].
MAV, https://jegy.mav.hu/ [data dostępu: 04.09.2023].
Rozkład-pkp.pl, https://rozklad-pkp.pl/ [data dostępu: 20.06.2023].
Železničná spoločnosť Slovensko, https://www.zssk.sk/ [data dostępu: 04.09.2023].