Zapraszamy do lektury raportu „Hierarchia funkcjonalna miast w Polsce i jej przemiany w latach 1990–2020” – publikacji będącej fundamentem badań Obserwatorium Polityki Miejskiej i Regionalnej (wersja anglojęzyczna: „Urban functional hierarchy in Poland and its changes from 1990 to 2020”).

Opracowana w ramach programu badawczego Obserwatorium Polityki Miejskiej i Regionalnej IRMiR klasyfikacja miast jest wynikiem badania funkcji centralnych. Przyjęta metodologia bazuje na identyfikacji 66 funkcji wskaźnikowych we wszystkich polskich miastach oraz pozwala wskazać naturalne przerwy w wartościach wskaźnika syntetycznego, co umożliwiło obiektywizację przyporządkowania miast do siedmiu szczebli miejskiej hierarchii osadniczej. Novum tego badania, poza przyjętą metodą badawczą, polega na całościowym spojrzeniu na duże ośrodki miejskie uwzględniającym obszary funkcjonalne ośrodków metropolitalnych i aglomeracji krajowych.

Wyniki niniejszego raportu stanowią ważny, oparty na rzetelnych badaniach punkt wyjścia do debaty o wyzwaniach rozwojowych miast różnej kategorii i obsługiwanych przez te ośrodki terytoriów — kraju, regionów, subregionów i mniejszych układów o zasięgu ponadlokalnym lub lokalnym. Identyfikacja najbardziej zagrożonych ogniw w tej sieci powinna pozwolić na podjęcie działań skrojonych pod ich konkretne potrzeby. Z kolei w przypadku ośrodków dynamicznie się rozwijających wiedza o ich pozycji i roli w systemie osadniczym może ułatwić dobór działań, które będą adekwatniej wzmacniały ich potencjały i powiązania z zapleczem regionalnym. Na obecnym etapie kluczowa będzie rozmowa o tym, jak możemy — w ramach polityk publicznych i przy wykorzystaniu dostępnych narzędzi — przeciwdziałać negatywnym skutkom metropolizacji i coraz większej centralizacji sieci osadniczej oraz kurczeniu się miast w następstwie kryzysu demograficznego. Kryzysu, który dotyka również większych miast, a nawet niektórych metropolii.

Raport o hierarchii funkcjonalnej polskich miast stanowi fundament, na którym będziemy opierać dalsze prace badawcze i analityczne realizowane w drugim etapie programu. Opracowanie to stanowi nowe otwarcie również z tego powodu, że choć punktem wyjścia są tu miasta, to niezwykle istotnym kontekstem jest ich powiązanie i rola, jaką pełnią względem swojego otoczenia. Jednym z ważnych wniosków, jakie wynieśliśmy z dotychczasowych doświadczeń badawczych, jest właśnie ten, że rozdzielanie zagadnienia rozwoju miast i rozwoju regionalnego nie jest właściwym podejściem. Stąd kolejna odsłona programu uzupełniona została o element polityki regionalnej.

Autorzy: Agnieszka Sobala-Gwosdz, Karol Janas, Wojciech Jarczewski, Piotr Czakon

Zapraszamy do lektury!