Kongres Polityki Miejskiej 2019

Ponad 1300 osób spotkało się w Kielcach na największym ogólnopolskim wydarzeniu poświęconemu miastom. Współpraca między samorządami, wykorzystywanie przestrzeni w aglomeracjach i adaptacja do zmian klimatu to główne tematy poruszane podczas Kongresu Polityki Miejskiej w Kielcach.

Kongres Polityki Miejskiej w Kielcach to przede wszystkim główne wątki tematyczne dla nowej Krajowej Polityki Miejskiej (transport, środowisko, kształtowanie przestrzeni, mieszkalnictwo oraz krajowa polityka miejska), których charakterystykę wypracowano w ramach prac grup eksperckich i poddano ocenie oraz dyskusji podczas obrad (więcej o tym tutaj).

Jednak poza tym swoistym „szkieletem” Kongresu wydarzenie obejmowało także wiele innych, inspirujących sesji. Ukazały one szerokie spektrum problemów i wyzwań, które winny być dostrzeżone przez rządzących naszymi miastami. By te wyzwania ustalić, wzorem innych tego typu imprez oddano scenę młodym („Youth Assembly”) oraz zaproszono najodważniejszych miejskich działaczy do podzielenia się historiami swoich porażek i tym, jakie wnioski z nich wyciągnęli (swoiste nawiązanie do popularnego „Fuckup Night”). Należy też wspomnieć o Kongresie Ruchów Miejskich, który został zaangażowany jako partner wydarzenia. Przypomnijmy, że Paweł Kubicki jako aktorów europeizacji polskich miast wskazuje właśnie ruchy miejskie – na przykład w kontekście wdrażania założeń tzw. Paktu Amsterdamskiego (2017, 2019).

Wątek przystosowania polityki miejskiej do wytycznych europejskich pojawił się bardzo zdecydowanie, przede wszystkim w osobie Ulricha Graute z UN-Habitat, który zajmuje się m.in. doradztwem w zakresie projektowania i wdrażania strategii rozwojowych oraz polityk miejskich w ONZ i państwach członkowskich. Gość przedstawił te zagadnienia w perspektywie globalnej i przypomniał najważniejsze założenia podstawowych dokumentów ONZ. Wystąpienie miało charakter porządkujący dyskutowaną problematykę – określono w nim, czym powinna być Krajowa Polityka Miejska i jaką rolę ma odgrywać (KPM jako „katalizator”). Już na samym początku Ulrich Graute zwrócił uwagę, że Polska dysponuje dużą liczbą rozmaitych agend i wchodzących ze sobą w konflikt grup interesów oraz że obserwatorowi z zewnątrz trudno jest odnaleźć się w tym dyskursie. W rozmowie gość podkreślił, że szczególną cechą polityki miejskiej powinna być wykonalność (feasibility), a kluczowym jej momentem faza diagnozy. Tym samym potwierdziła się słuszność tezy o konieczności „szycia na miarę” konkretnych rozwiązań i dopasowania ich do lokalnego kontekstu, którą przy okazji różnych paneli tematycznych formułowali prelegenci.

Na znamienny fakt zwrócił uwagę pierwszego dnia Marcin Skrzypek z Forum Kultury Przestrzeni. Prelegent na sesji poświęconej rekomendacjom do nowej polityki miejskiej zauważył, że dokument KPM z 2015 roku wziął na swoją okładkę zdjęcie przedstawiające pustą przestrzeń publiczną – tymczasem analogiczne dokumenty z innych państw ilustrowane są zdjęciami przestrzeni pełnych ludzi. To zainspirowało Marcina Skrzypka do sformułowania propozycji mówiącej, że adresatem polityki miejskiej powinien być konkretny człowiek i z takim nastawieniem powinna być ona pisana. Jak mówił, jeżeli w takim dokumencie odnajdą się zwykli ludzie, zainteresuje on również media i polityków.

W trafne spostrzeżenia obfitował panel poświęcony rewitalizacji. Aleksandra Jadach-Sepioło zauważyła, że w kraju mamy obecnie 16 różnych podejść do rewitalizacji – bo każde województwo stworzyło swoją wykładnię – ale też można na to spojrzeć jak na zasób 16 innowacyjnych spojrzeń, które warto ze sobą konfrontować. Wojciech Jarczewski, dyrektor Instytutu Rozwoju Miast i Regionów, zwrócił uwagę, że z tego hasła należy „spuścić powietrze” – przyszłością rewitalizacji są raczej niewielkie projekty architektoniczno-urbanistyczne, ale z silnym komponentem społecznym. Wśród prelegentów szczególnie mocno wybrzmiał głos prezydenta Wałbrzycha. Roman Szełemej apelował, żeby nie zmarnować tego kapitału społecznego, który wokół działań na gruncie rewitalizacji udało się zgromadzić. Z tego powodu zwrócono też uwagę na znaczenie mechanizmu pozyskiwania funduszy na projekty rewitalizacyjne. Rozmówcy zgadzali się też co do tego, że rewitalizacja nie kończy się na niepowiązanych ze sobą działaniach, które sprowadzałyby się do remontu, ale rewitalizacja to myślenie o tym, jak „zgrać” ze sobą równolegle istniejące polityki publiczne i traktowanie odnowy w kategoriach procesu (Roman Szełemej i Katarzyna Spadło).

Ważnym elementem drugiego dnia Kongresu był panel z udziałem Marcina Krupy, prezydenta Katowic – miasta, które w 2022 będzie gospodarzem World Urban Forum. Prezydent wziął udział w dyskusji dotyczącej szans i wyzwań związanych z organizacją globalnego wydarzenia w stolicy Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii. Wojciech Jarczewski przypomniał, że współpracując przy przygotowywaniu aplikacji, Instytut postanowił wskazać na znaczenie transformacji – zdaniem dyrektora IRMiR nie ma przykładu bardziej sprawiedliwej transformacji niż ta, która miała miejsce w polskich miastach. Katowice to zaś szczególny przypadek ośrodka, który buduje dziś na zupełnie innych rodzajach „surowca” – kulturze, nowych technologiach, IT itp.

Wybrzmiało tu bardzo wyraźnie, że Katowice przy organizacji przedsięwzięcia nie powinny dzielić się wyłącznie obowiązkami. Do współpracy powinno się zaprosić miasta całej konurbacji, ale nie należy ich sprowadzać wyłącznie do „zaplecza sypialnego”. Prezydent jest świadom, że nie tylko region jest silny Katowicami, ale także siła Katowic bierze się z regionu. Andrzej Porawski, dyrektor Biura Związku Miast Polskich, zwrócił uwagę, że burmistrzowie polskich miast rzadko szukają przykładów dobrych praktyk, w obawie przed zarzutami o marnotrawienie pieniędzy publicznych na podróże – ale przyjazdu do Katowic i uczenia się dobrych rozwiązań media na pewno nie będą włodarzom wypominać.

Już tylko z powyższego skrótu obrad można wyprowadzić najważniejsze wnioski Kongresu w Kielcach – nowa polityka miejska to polityka „z ludzką twarzą”, uznawanie „korzyści aglomeracji” w procesie rozwoju miast i „szycie na miarę” polityk publicznych.

Szczegółowy program Kongresu Polityki Miejskiej. Krajowego Forum Miejskiego (link)

Eksperci z całej Polski, którzy specjalizują się politykach miejskich, kształtowaniu przestrzeni, środowisku, mieszkalnictwie i transporcie, pracowali wspólnie w celu opracowania rekomendacji do krajowej polityki miejskiej. Oto efekty ich prac:

Raport roboczy – Krajowa Polityka Miejska (zobacz)

Raport roboczy – Transport i mobilność miejska (zobacz)

Raport roboczy – Mieszkalnictwo (zobacz)

Raport roboczy – Kształtowanie przestrzeni zurbanizowanej (zobacz)

Raport roboczy – Środowisko i adaptacja do zmian klimatu (zobacz)

Zdjęcia