Niebawem minie rok jak Stowarzyszenie Metropolia Poznań przyjęło Koncepcję Kierunków Rozwoju Przestrzennego Metropolii Poznań. Z tej okazji przyglądamy się, jak wygląda współpraca samorządów z ośrodka poznańskiego oraz historii powstania dokumentu.

Poznański ośrodek jest oceniany jako jeden z lepiej zintegrowanych miejskich obszarów funkcjonalnych (MOF) w Polsce. Jest to między innymi efekt ewolucyjnego podejścia, które zostało u podstaw obrane przez tamtejsze samorządy. Stopniowe zacieśnianie i formalizowanie współpracy, rozpoczętej od nieformalnej platformy współpracy międzysamorządowej – Rady Aglomeracyjnej, po jej zintensyfikowanie w ramach stowarzyszenia międzygminnego – Metropolii Poznań (SMP), dzisiaj owocuje. Poznań wraz z okolicznymi gminami podejmuje się realizacji coraz ambitniejszych projektów.

Koncepcja

Świadectwem dojrzałości współpracy poznańskiego ośrodka są m.in. tworzone na potrzeby zarządzania MOF-em dokumenty. Jednym z ostatnich jest Koncepcja Kierunków Rozwoju Przestrzennego Metropolii Poznań (KKRPMP). Jak wskazują same władze metropolii, wypełnia ona lukę pomiędzy wciąż słabo zdefiniowanym i umocowanym prawnie planowaniem metropolitalnym samorządu województwa a planowaniem lokalnym, opartym na zasadzie władztwa planistycznego gminy. O jego wartości świadczą m.in. dwa wyróżnienia. W 2016 roku Stowarzyszenie Metropolia Poznań zostało laureatem konkursu „Samorządowy Lider Zarządzania 2015 – Razem dla rozwoju”, który był organizowany m.in. pod patronatem Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju, Związku Miast Polskich oraz Norway Grants. Kolejne wyróżnienie otrzymał zespół opracowujący Koncepcję z Centrum Badań Metropolitalnych UAM w Poznaniu (CBM), który Nagrodę Prezesa Rady Ministrów za rok 2017. Koncepcja została nagrodzona III miejscem w kategorii osiągnięcia naukowo-techniczne.

Dokument należy traktować w pierwszej kolejności jako kompleksową bazę informacji na temat polityki przestrzennej w obszarze funkcjonalnym Poznania, czyli Poznania, powiatu poznańskiego i 21 gmin wchodzących w skład Stowarzyszenia Metropolia Poznań.

Koncepcję uznaje się na gruncie Polskim za dokument innowacyjny, który stanowi  logiczną kontynuację działań ośrodka poznańskiego. Przed przyjęciem KKRPMP opracowano Studium uwarunkowań rozwoju przestrzennego Aglomeracji Poznańskiej, Strategię Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych w Miejskim Obszarze Funkcjonalnym Poznania oraz Strategię Rozwoju Aglomeracji Poznańskiej. Koncepcja jest przykładem tzw. planowania ,,miękkiego” (soft planning), czyli takiego, które jest oparte na dobrowolnej współpracy jednostek samorządu lokalnego. Takie podejście zostało poniekąd wymuszone przez brak prawnie umocowanych instrumentów zintegrowanego planowania metropolitalnego.

Naukowe i unijne wsparcie

Prace nad dokumentem zostały powierzone Centrum Badań Metropolitalnych, jednostki badawczej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. Ośrodek ten od momentu powstania działa aktywnie na polu rozwijania idei poznańskiej metropolii. Realizacja projektu była możliwa dzięki pozyskaniu przez SMP środków z Unii Europejskiej.

Prace nad dokumentem trwały w latach 2014-2015. Nie został on jednak przyjęty od razu. Dopiero 21 lutego 2017 roku dzięki uchwale Rady Metropolii Stowarzyszenia Metropolia Poznań Koncepcja weszła w życie. Tego samego dnia została również przyjęta powiązana uchwała dotycząca powołania Metropolitalnej Komisji Planistycznej. Do jej zadań należy opiniowanie gminnych studiów uwarunkowań rozwoju przestrzennego. Na potrzeby Koncepcji zrealizowano ponadto projekt, którego celem była konwersja obowiązujących wówczas miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego do postaci cyfrowej.

Partycypacja

Dokument od początku był szeroko konsultowany. W ramach oficjalnego procesu, przez ponad dwa miesiące Koncepcja była konsultowana zarówno w ramach spotkań ,,w terenie”, jak i drogą elektroniczną. Spotkania zorganizowano we wszystkich 21 gminach Metropolii. W ramach nich odbyły się: sesje Rady Gminy, z udziałem wójta lub burmistrza; sesje Rady Gminy z udziałem mieszkańców; spotkania z radnymi; posiedzenia komisji; konsultacje z mieszkańcami. W internecie była również dostępna ankieta, dzięki której można było zgłaszać uwagi do Koncepcji. Z tej formy konsultacji mogły korzystać zarówno jednostki samorządu terytorialnego, zarządcy dróg i infrastruktury, jednostki i instytucje podległe samorządom, jak i sami mieszkańcy.

Pewnym ułatwieniem procesu konsultacji dokumentu z samorządami tworzącymi SMP był fakt, że zgodnie z podejściem bottom-up to one same zleciły powstanie Koncepcji. Była więc elementarna zgoda do tego, czym ma być ów dokument i na jakie potrzeby ma odpowiadać. Nie znaczy to jednak, że problemów nie było wcale. Z początku część samorządów podeszła krytycznie do niektórych zapisów sformułowanych w Koncepcji. Obawy dotyczyły przede wszystkim kwestii związanych ze zjawiskiem określanym jako urban sprawl. W trakcie konsultacji udało się jednak przekonać samorządy do sformułowanych rozwiązań walki rozlewaniem się miast. Część zapisów musiała zostać jednak zmieniona. Przykładem jest leżąca na południe od Poznania gmina Mosina, która obawiała się paraliżu inwestycyjnego.

Promocja

Oprócz oficjalnych konsultacji, w 2014 i 2015 roku odbył się cykl spotkań w ramach Akademii Metropolitalnej – wydarzenia organizowanego przez CBM, którego celem była wymiana informacji i dyskusja na temat stanu zagospodarowania aglomeracji poznańskiej i kierunków jej przestrzennego rozwoju. Wydarzenie miało charakter przede wszystkim ekspercki, w ramach którego poszczególne zagadnienia, jakie były podjęte w dokumencie były konsultowane ze specjalistami w danym temacie.

Opracowanie czy publikacja ważnych dokumentów dla obszaru funkcjonalnego Poznania, jak pokazuje praktyka Metropolii Poznań, jest poprzedzane konferencjami na dany temat. Podobnie było w przypadku Koncepcji. W maju 2015 roku, czyli dwa lata przed jej formalnym przyjęciem, zorganizowano wydarzenie, podczas którego przedstawiono główne zagadnienia oraz omówiono cele opracowania, funkcje jakie ma spełnić oraz istotne wyzwania.

Jak zaznacza odpowiedzialny za dokument prof. Tomasz Kaczmarek z CBM czynnik ekspercki istotnie ułatwił, nie tylko prace na dokumentem, ale i jego przyjęcie. – Interesariusze Koncepcji mieli bowiem świadomość wysokiego poziomu opracowania, którego zapisy wynikały z obiektywnych przesłanek, potwierdzonych naukowo – tłumaczy Kaczmarek.

Kontynuacja

Ciekawym wątkiem w historii Koncepcji jest, że wraz dokumentem zamówiona została również delimitacja obszaru funkcjonalnego Poznania. Można by bowiem zadać pytanie, w jakim celu dokonywano delimitacji w sytuacji, gdy Koncepcja była od samego początku opracowywana dla konkretnych samorządów. Okazuje się, że SMP potrzebował takiego opracowania dla weryfikacji przestrzennego zakresu swojego działania. W tym czasie trwały bowiem dyskusje wokół Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych. Powstała również delimitacja referencyjna opracowana przez prof. Śleszyńskiego, według której MOF Poznania był większy niż obszar tworzony przez członków SMP. Delimitacja wykonana specjalnie dla ośrodka poznańskiego potwierdziła sensowność kształtu SMP, ale nie była z nim w pełni tożsama.

Obok Koncepcji powstają kolejne dokumenty istotne z punktu widzenia zarządzania MOF-em, np. Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Metropolii Poznań, Master Plan dla Poznańskiej Kolei Metropolitalnej. Dopełnieniem procesu integracji ośrodka poznańskiego jest uruchomienie pod koniec 2017 roku platformy internetowej (pisaliśmy o tym tutaj), na której zbierane są wszystkie informacje dotyczące procesów konsultacyjnych, jakie są organizowane w gminach tworzących Metropolię Poznań.

Dokument
Koncepcja Kierunków Rozwoju Przestrzennego Metropolii Poznań

---

Dowiedz się więcej o polityce miejskiej.
Zobacz jak polskie miasta radzą sobie w zakresie:

• Rozwoju gospodarczego • 

• Niskoemisyjności i efektywności energetycznej • 

• Zarządzania i współpracy w miejskich obszarach funkcjonalnych • 

---

[ezcol_1fifth] [/ezcol_1fifth][ezcol_3fifth]

[/ezcol_3fifth][ezcol_1fifth_end] [/ezcol_1fifth_end]

Możliwość komentowania została wyłączona.