Jaki wpływ na rozwój podmiotowej miejskiej polityki społecznej ma projektowa implementacja CUS? Zachęcamy do przeczytania naszego najnowszego raportu „Miejska polityka społeczna – niespełniona obietnica Centrum Usług Społecznych”.

Reforma miejskich usług społecznych zaczęła się od uchwalenia ustawy o Centrach Usług Społecznych (CUS) w 2019 r. Badaniem objęto wstępny raport z monitoringu projektów CUS oraz dokumenty projektowe: diagnozy potrzeb i potencjału społeczności lokalnej w zakresie usług społecznych (DPiP, 32 dokumenty) oraz programy usług społecznych (PUS, 34 dokumenty). Z raportu dowiedzieć można się między innymi, że:

• Polityka społeczna miasta wymaga dopracowania teoretycznego, polegającego na przezwyciężeniu metodologicznego nacjonalizmu oraz lokalizmu mało wrażliwego na różnice między metropoliami, miastami dużymi, miastami małymi i wsiami.
• W raporcie zaproponowano pojęcie metodologicznego urbanizmu, żeby zwrócić uwagę na podmiotową rolę miasta w funkcjach społecznych. W tej perspektywie projekty CUS okazały się nietrafne, gdyż podjęły je w większości małe gminy, uzyskując w ten sposób relatywnie duże środki na uzupełnianie braków w zapewnianiu oficjalnie rozpoznanych, a także nowych usług społecznych mieszkańcom.
• W raporcie zaproponowano też podstawy teoretyczno-metodologiczne diagnozowania w polityce społecznej. W świetle tej perspektywy podstawy diagnoz potrzeb i potencjałów CUS okazały się niejasne. Utożsamienie potrzeb z popytem, a potencjału z podażą usług społecznych sugeruje analizę stricte ekonomiczną, która jednak nie miała miejsca.
• Legislacyjno-projektowe hybrydy w rodzaju ustawy o realizowaniu usług społecznych w CUS są sposobem reformowania polityki pomocy społecznej w gminach wiejskich, a metropolitalna i miejska polityka społeczna wciąż czeka na zasadniczą zmianę zwiększającą jej podmiotowość.
• Diagnozy potrzeb i potencjałów w zakresie usług społecznych zlecone zostały głównie podmiotom prywatnym. Budzą one wątpliwości co do ich podstaw teoretycznych (wniosek nr 4), zbyt szerokiego zakresu przedmiotowego (liczne arbitralnie określane potrzeby i usługi), zastosowanych technik zbierania danych oraz przeprowadzanych analiz i tym samym wniosków z nich wyprowadzonych.
• Dane z Oceny Zasobów Pomocy Społecznej (OZPS) w ponad połowie badanych DPiP nie zostały wspomniane, co niepokoi ze względu na już ponad 20 lat rozwoju tego podstawowego instrumentu monitorowania lokalnych potrzeb oraz zasobów w zakresie typowych problemów i usług społecznych.
• Programy usług społecznych nie gwarantują, że na podstawie zawartych w nich mierników zostanie właściwie oceniona ich skuteczność, efektywność, użyteczność i trwałość.
• Dla dużych miast, w których są największe potrzeby i potencjały dotyczące koordynacji usług społecznych, CUS to na razie niespełniona obietnica.

Autor: Ryszard Szarfenberg 

Zapraszamy do lektury!