OPM
2007.2020

Wybrane przykłady innowacji w sferze usług mieszkaniowych

  • Alina Muzioł-Wecławowicz
  • Artykuł

W raporcie „Wyzwania i rekomendacje dla krajowej polityki miejskiej” w temacie mieszkalnictwa wskazano innowacyjne projekty w polskich miastach w zakresie usług mieszkaniowych.

1.    Wolontariat – dobrowolne zaangażowanie w pomoc potrzebującym /Fundacja Habitat for Humanity Poland/

Jednym z elementów niezbędnych dla zmiany sytuacji mieszkaniowej jest podniesienie społecznej świadomości istniejących problemów i włączenie szerokiego kręgu osób (nie tylko decydentów czy ekspertów) w ich rozwiązywanie. Narzędziem takiej zmiany jest między innymi wolontariat.

Fundacja Habitat for Humanity Poland od lat aktywnie włącza wolontariuszy w swoje działania. Są to zarówno wolontariusze z zagranicy (w tym ze Stanów Zjednoczonych, Szwajcarii czy Japonii), jak i z Polski. Wśród polskich wolontariuszy silnie reprezentowani się pracownicy firm i korporacji wspierających działania fundacji (tzw. wolontariat pracowniczy). Wolontariusze wspierający Fundację Habitat for Humanity Poland oferują swój czas (biorąc udział w budowach i remontach oraz udzielając wsparcia merytorycznego) oraz wspierają finansowo projekty prowadzone przez Fundację.

Wolontariat pracowniczy przyczynia się do promocji działalności CSR (społeczna odpowiedzialność biznesu) w firmach oraz do zwiększenia społecznej wrażliwości pracowników, co często owocuje kolejnymi inicjatywami pomocowymi. Taki wolontariat przynosi liczne korzyści firmie oraz organizacji pozarządowej. W praktyce, dzięki zaangażowaniu wolontariuszy, Fundacja Habitat for Humanity Poland może finansować remonty i budowy, promuje ideę wolontariatu, wzmacnia w ten sposób beneficjentów oraz popularyzuje wiedzę o mieszkalnictwie.

Corocznie około 600-700 wolontariuszy angażuje się w działania Fundacji. Dzięki temu zwiększa się świadomość problemów mieszkaniowych, a jednocześnie część z tych problemów jest rozwiązywana (np. młodzież usamodzielniająca się po opuszczeniu placówki uzyskuje mieszkania treningowe utworzone przy pomocy wolontariuszy). Dzięki zaangażowaniu wolontariuszy powstają lub są remontowane między innymi: domy dla rodzin wielodzietnych (w tym w wyniku remontów pustostanów), mieszkania na potrzeby działań Społecznej Agencji Najmu), schronisko dla osób starszych i chorych, hostel dla osób po terapii uzależnień i hospicjum, ośrodek dla dzieci z niepełnosprawnością czy też mieszkania treningowe.

Dzięki zaangażowaniu wolontariuszy w latach 2015-2016 dokonano adaptacji budynku dawnej piekarni na dom rodzinny dla siedmioosobowej rodziny w Ziębicach (woj. dolnośląskie). Z kolei w latach 2017-2019 rozbudowano dom wielodzietnej rodziny mieszkającej pod Warszawą. Ponadto, wolontariusze wspierają budowy i remonty budynków dla innych organizacji pozarządowych, które pomagają potrzebującym.

2.    Mieszkania treningowe /Fundacja Habitat for Humanity Poland/

Tworzenie i prowadzenie mieszkań treningowych jest ważną formą pomocy mieszkaniowej. Usługi świadczone w ramach mieszkań treningowych łączą możliwość zamieszkania z uzyskaniem dodatkowego wsparcia w postaci m.in. usług opiekuńczych, usług asystenckich oraz usługi wspierających aktywność osoby w mieszkaniu. Wśród usług wspierających można wskazać trening do zwiększenia lub utrzymania samodzielności, pracę socjalną, poradnictwo specjalistyczne czy integrację osoby ze społecznością lokalną. Przykładowo, w mieszkaniach treningowych prowadzony może być trening umiejętności praktycznych (pranie, sprzątanie), trening finansowy, trening zarządzania mieszkaniem czy trening umiejętności społecznych. Mieszkania treningowe stanowią wyjątkową formę profilaktyki wielu problemów społecznych (np. bezdomności). Z zasady dostęp do tej formy zamieszkania jest limitowany czasowo, trwa od kilku miesięcy do kilku lat.

Mieszkania treningowe zyskują na popularności. Na ogół projekty obejmują lokalnie niewielką liczbę mieszkań – może z nich skorzystać kilka lub kilkanaście gospodarstw domowych.

Mieszkania treningowe są, między innymi, przydatną formą pomocy mieszkaniowej dla młodych osób opuszczających placówki pieczy zastępczej czy innego rodzaju instytucje. Naturalnie, wskazane jest udostępnianie osobom kończącym okres treningowo-adaptacyjny mieszkań na stałe, na przykład w formule najmu socjalnego, standardowego komunalnego lub w zasobach TBS  bądź w ramach społecznej agencji najmu.

Fundacja Habitat for Humanity Poland zrealizowała siedem modelowych mieszkań treningowych. Są to mieszkania rotacyjnie wynajmowane wychowankom Młodzieżowego Ośrodka Wychowawczego Księży Orionistów (MOW) w Warszawie (projekt „Trampolina”). Z pomocą partnerów biznesowych zostało zakupione od wspólnoty mieszkaniowej nieużywane poddasze kamienicy w Warszawie, a następnie przekształcone w siedem mieszkań. Mieszkania te są ostatnim etapem w procesie usamodzielnienia wychowanków MOW, którzy pokrywając niewielki czynsz mogą samodzielnie zamieszkiwać w mieszkaniach, ucząc się dorosłego życia (z minimalnym wsparciem opiekuna mieszkań), kontynuując naukę i zdobywając doświadczenie zawodowe.

Warto dodać, iż ze środków pozyskanych ze sprzedaży poddasza wspólnota mieszkaniowa uzyskała środki na remont i izolację dachu oraz remont zabytkowej elewacji.

W ramach innego projektu Fundacja dokonała adaptacji, wyposażyła i prowadzi 10 mieszkań treningowych dla co najmniej 12 gospodarstw domowych dotkniętych negatywnymi skutkami reprywatyzacji w Warszawie, w ramach projektu Centrum Mieszkań Treningowych („CMT”). Projekt jest realizowany we współpracy z Biurem Pomocy i Projektów Społecznych oraz Urzędem M. St. Warszawy.

W ramach programu CMT, Habitat for Humanity Poland oferuje obsługę mieszkań treningowych dla osób zagrożonych bezdomnością. Rozumie się przez to zarządzanie mieszkaniem, monitoring terminowości i poprawności uiszczania opłat, monitoring sposobu użytkowania mieszkania, pomoc w drobnych naprawach, reagowanie w sytuacjach awaryjnych, a także prowadzenie spraw formalno-prawnych (zawieranie umów najmu i podnajmu, zawieranie umów z dostawcami usług).

Mieszkańcy mieszkań treningowych otrzymują potrzebne wsparcie specjalistów (w ramach procesu usamodzielnienia), w następujących obszarach:

  • mieszkaniowym (użytkowanie mieszkania, opłaty, budżet domowy, podstawy edukacji finansowej, występowanie o najem lokalu z zasobów m.st Warszawy),
  • zawodowym (aktywizacja zawodowa),
  • socjalnym (pomoc w uzyskaniu świadczeń/orzeczeń, niezbędna pomoc prawna, pomoc w wyjściu z zadłużenia, ewentualnie pomoc w procedurze upadłości konsumenckiej).

3.    Program dla osób starszych – dom dla seniora /Gmina Miasto Szczecin i Szczecińskie TBS sp. z o.o./

Program jest skierowany do mieszkańców Szczecina, którzy w związku z ukończeniem określonego wieku wymagają, bądź będą wymagać w niedługiej perspektywie czasu, pomocy w środowisku zamieszkania. Skierowany jest do tych mieszkańców, którzy nie wymagają całodobowej opieki w domach pomocy społecznej lub innych placówkach społecznych, jednakże nie mają zdolności do zapewnienia sobie, w oparciu o własne zasoby, stosownych do ich wieku warunków zamieszkania.

Na bazie wcześniej odpowiednio przygotowanego zasobu mieszkań i lokali użytkowych realizowane są programy społeczne w oparciu o:

  • mieszkania dla osób starszych, samodzielnie je wynajmujących z dostępnym
    w pobliżu zamieszkania serwisem medycznym i kulturalnym;
  • lokale użytkowe, w których prowadzone są świetlice środowiskowe (społeczne ośrodki wsparcia dziennego) lub Kluby Senior Wigor (zaplecze mieszkań wspomaganych umożliwiające świadczenie pomocy i usług opiekuńczych lokatorom tych mieszkań);
  • mieszkania chronione dla kilku seniorów wspólnie zamieszkujących w jednym, dużym mieszkaniu z całodobową opieką wykwalifikowanego personelu;
  • lokale użytkowe, w których prowadzone są dzienne domy opieki społecznej, w tym także przeznaczone dla osób chorych (np. z chorobą Alzheimera).

Podstawą programu są lokalne dokumenty lokalne:

  • Strategia Rozwoju Szczecina 2025 – przyjęta uchwałą nr XIV/320/11 Rady Miasta Szczecin z dnia 19 grudnia 2011 roku w zakresie celu strategicznego: Szczecin – miasto wysokiej jakości życia i założonego w nim dążenia do wspierania rozwoju efektywnych usług społecznych;
  • Uchwała nr XVI/384/16 Rady Miasta Szczecin z dnia 23 lutego 2016 r. w sprawie przyjęcia Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych dla Gminy Miasto Szczecin na lata 2015-2020 II Obszar realizacji Strategii: Solidarność pokoleń, aktywizacja i wsparcie osób starszych, Cel operacyjny 2: Rozszerzanie dostępności do usług opiekuńczych i wspierających dla seniorów;
  • Uchwała nr 16/2015 Zarządu Szczecińskiego TBS z dnia 11.lutego 2015 r w sprawie przyjęcia do realizacji programu mieszkaniowego „Dom dla seniora” (z późniejszymi zmianami).

Program realizowany jest przez Gminę Miasto Szczecin, działającą poprzez swoje jednostki organizacyjne – Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie i Zarząd Budynków i Lokali Komunalnych – we współpracy ze Szczecińskim TBS sp. z o.o. Towarzystwo odpowiada za przygotowanie infrastruktury lokalowej i jej eksploatację oraz utrzymanie w trakcie użytkowania. TBS jest właścicielem budynków i lokali, a jago działalność polega na:

  • tworzeniu w starych kamieniach mieszkalnych, w nowo budowanych
    i modernizowanych przez Szczecińskie TBS budynkach wspomaganych lokali mieszkalnych dostosowanych do potrzeb osób starszych, wraz z niezbędną bądź poprawiającą funkcjonalność tych lokali infrastrukturą towarzyszącą;
  • przygotowaniu w ramach zasobów Szczecińskiego TBS bądź zasobów zarządzanych przez spółkę lokali wykorzystywanych jako mieszkania chronione przeznaczone dla kilku seniorów, prowadzone przez Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie;
  • przekazaniu do korzystania na zasadzie umów najmu albo użyczenia lokali przystosowanych przez MOPR do wsparcia osób starszych na cele prowadzenia dziennych form wsparcia seniorów (kluby, dzienne domy pomocy).

Gmina Miasto Szczecin odpowiada za realizację programów społecznych skierowanych do osób starszych, jednostkami odpowiedzialnymi są: Wydział Spraw Społecznych Urzędu Miasta Szczecin i MOPR. W ramach obsługi mieszkań wspomaganych Gmina Miasto Szczecin umożliwia lokatorom:

  • samodzielne funkcjonowanie w środowisku (opiekunki MOPR, wolontariat, dyżury pielęgniarki, działalność edukacyjna);
  • aktywizację poprzez zaproponowanie atrakcyjnych form wspólnego spędzania wolnego czasu, w tym rehabilitację ruchową oraz uczestnictwo w życiu kulturalnym i społecznym;
  • integrację lokatorów z otoczeniem poprzez zaprojektowanie przestrzeni wspólnych do użytkowania z sąsiadami i innymi grupami wiekowymi (głównie dzięki młodym wolontariuszom);
  • budowanie świadomości społecznej – uwrażliwianie na inne problemy i potrzeby społeczne, inicjowanie grup wsparcia;
  • działania terapeutyczne, pomoc psychologiczna, pomoc prawna;
  • stworzenie atrakcyjnej propozycji spędzania wolnego czasu dla osób w podeszłym wieku.

Program dla osób starszych Dom dla seniora w części obejmującej samodzielne lokale mieszkalne gwarantuje mieszkania łatwo dostępne i zaprojektowane z myślą o osobach niepełnosprawnych lub zagrożonych niepełnosprawnością, dużo przestrzeni wspólnych zachęcających do pogłębiania więzi sąsiedzkich. Mieszkania są położone w zabudowie śródmiejskiej, w kameralnej lokalizacji we wnętrzu zielonego kwartału, bez izolacji od innych mieszkańców. Otoczenie i budynek pozbawione są barier architektonicznych, mieszkania położone są w bliskim sąsiedztwie.

Zapewniona jest stała opieka ze strony MOPR świadczona przy świetlicy środowiskowej oraz stała pomoc ze strony wolontariatu. Pełnione są dyżury pielęgniarskie z możliwością podstawowych zabiegów i badań, w świetlicy środowiskowej prowadzone są zajęcia terapeutyczne i edukacyjne.

Mieszkańcy, obok pomocy w samodzielnym funkcjonowaniu, mają zapewnione poczucie bezpieczeństwa w mieszkaniu poprzez zainstalowany system przyzywania pomocy i monitoringu. Monitoring wnętrza kwartału zapewnia poczucie bezpieczeństwa na terenach rekreacyjnych. Prowadzone są programy klubu seniora mające na celu maksymalne wydłużenie sprawności fizycznej i samodzielności oraz propagujące aktywny styl życia, rozbudzenie bądź podtrzymanie ciekawości świata, wydarzeń kulturalnych, umożliwiające rozwijanie zainteresowań. Kluby są miejscem integracji z najbliższym otoczeniem oraz z innymi grupami wiekowymi.

W sierpniu 2015 roku oddano do użytkowania pierwsze 23 samodzielne mieszkania dla osób starszych. Położone są one w nowo wybudowanym budynku przy ul. Królowej Jadwigi 45B, budynku przy ul. Alei Wojska Polskiego 32a oraz na parterach pozostałych budynków, które znajdują się w centrum miasta we wnętrzu jednego ze śródmiejskich kwartałów. Do dyspozycji seniorów wybranych w naborze wniosków przeprowadzonym przez Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w pierwszej połowie 2015 roku przekazanych zostało 6 mieszkań jednopokojowych i 17 mieszkań dwupokojowych zaprojektowanych bez barier architektonicznych i wyposażonych w system monitoringu całodobowego. Oferta była skierowana do osób, które ukończyły 65 lat, są mieszkańcami Szczecina, są osobami samotnymi lub pozbawionymi wsparcia rodziny (pod tym pojęciem rozumie się osoby, które nie mogą samodzielnie funkcjonować w środowisku i nie posiadają wsparcia ze strony rodziny i najbliższych osób) oraz prowadzą samodzielne jednoosobowe lub dwuosobowe gospodarstwo domowe. Każda z tych osób musiała wykazać się zdolnością czynszową do opłacania czynszu komunalnego. Dodatkowo premiowani byli najemcy dużych mieszkań komunalnych lub z zasobów spółki, które z uwagi na powierzchnię, niski standard (ogrzewanie piecowe), wysoką kondygnację jako nieodpowiednie dla osób starszych, były przez nie zdawane.

Na 23 zaoferowane mieszkania złożonych zostało ponad 90 wniosków, co świadczy o dużym zainteresowaniu ofertą mieszkaniową tego typu.

W roku 2019 Spółka oddała do użytkowania kolejnych 15 lokali w tym samym kwartale w budynku pod adresem Błogosławionej Królowej Jadwigi 45 (12 mieszkań jednopokojowych i 3 dwupokojowe).  Nabór skierowany został do seniorów, którzy ukończyli 70 rok życia. Lokale mieszkalne zaprojektowane zostały bez barier architektonicznych a ich powierzchnie odpowiadają poczuciu komfortu korzystania przy jednoczesnym uwzględnieniu możliwości finansowych najemców. Z uwagi na udział finansowy Gminy (I etap realizacja przy zastosowaniu finansowania komercyjnego, II etap zastosowanie Funduszu Dopłat) czynsz w 2019 r. został ustalony na poziomie 10,66 zł/m2, tj.   czynszu jak dla zasobu komunalnego. Najem lokali realizowany jest w systemie najem-podnajem, gdzie realizacja funkcji najemcy, którym jest Gmina powierzona została Szczecińskiemu TBS. Części wspólne budynku (korytarze o znacznej powierzchni) zostały przygotowane jako miejsca do wspólnego pobytu wyposażone w meble, w tym w specjalny stolik do gier, półki na książki i prasę oraz w kwietniki z kwiatami. Każda z kondygnacji została pomalowana na inny kolor i w takim kolorze znajdują się na danej kondygnacji meble w części wspólnej.

Kolejnych 30 mieszkań przeznaczonych dla osób starszych powstanie w latach 2020-2021 w kwartałach 33 i 36.

W dwóch lokalach użytkowych zaprojektowanych i dostosowanych do potrzeb prowadzenia świetlicy środowiskowej, położonych w budynkach przy ul. Królowej Jadwigi 45A i 45D prowadzony jest od października 2015 roku Dzienny Dom Senior Wigor. Proponuje on szeroką ofertę kulturalno- rehabilitacyjną seniorom, w pierwszej kolejności zamieszkującym mieszkania wspomagane. Placówka oferuje seniorom szereg zajęć i atrakcji (sala rehabilitacyjna, sala aromaterapii, sala do zajęć warsztatowych), w tym także opiekę pielęgniarską i możliwość korzystania z posiłków. Prowadzenie zajęć zostało zlecone przez MOPR organizacji pozarządowej, której oferta została wybrana w konkursie ogłoszonym na ich prowadzenie. Wybór padł na Polski Czerwony Krzyż Oddział w Szczecinie, który radzi sobie doskonale z tym zadaniem, czym przynosi wiele radości seniorom korzystającym z jego oferty. W Dziennym Domu Senior WIGOR prowadzone są zajęcia dla grupy 30 seniorów przez minimum 8 godzin dziennie od poniedziałku do piątku. Dom jest otwarty od godziny 08:00 do godziny 18:30. Seniorom udostępniona jest infrastruktura pozwalająca na aktywne spędzanie czasu wolnego, a także zaktywizowanie i zaangażowanie seniorów w działania samopomocowe na rzecz środowiska lokalnego. Na miejscu poza opiekunami do dyspozycji seniorów jest również psycholog.

W ramach programu prowadzone są również mieszkania chronione dla kilku seniorów wspólnie zamieszkujących w jednym, dużym mieszkaniu z całodobową opieką wykwalifikowanego personelu. Często są one filiami instytucjonalnych DPS. W mieszkaniu chronionym dla osób starszych zapewniona jest całodobowa opieka w formie usług opiekuńczych i specjalistycznych usług opiekuńczych. Mieszkania chronione stanowią alternatywę dla domów pomocy społecznej. Ta forma wsparcia dla seniorów oprócz korzystniejszego wyniku ekonomicznego zapewnienia opieki seniorom pozwala na stworzenie warunków bliższych środowisku domowemu.

Pierwsze mieszkanie chronione dla osób starszych powstało dzięki współpracy trzech podmiotów: Zarządu Budynków i Lokali Komunalnych, Szczecińskiego Towarzystwa Budownictwa Społecznego oraz Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie. Mieszkanie, stanowiące własność miasta a zarządzane przez Szczecińskie TBS, jest w dyspozycji Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie w Szczecinie na mocy umowy użyczenia.

W 2019 r. w Szczecinie funkcjonowało 6 lokali chronionych, łącznie z 44 miejscami dla seniorów, W przygotowaniu są kolejne 3 lokale, w których swoje miejsce odnajdzie 15 seniorów.

W mieście działają również dzienne domy opieki społecznej, w tym jeden przeznaczony dla osób chorych na Alzheimera.

4.    Społeczna Agencja Najmu /Fundacja Habitat for Humanity Poland/

Społeczne Agencje Najmu (SAN) to uniwersalne rozwiązanie odpowiadające na potrzeby mieszkaniowe zarówno osób z grupy „luki czynszowej” (czyli osób niekwalifikujących się do uzyskania pomocy w postaci mieszkań komunalnych ze względu na przekroczenie progów dochodowych a jednocześnie niemogących sobie pozwolić na wynajem mieszkań na zasadach komercyjnych), jak i osób zagrożonych wykluczeniem. Rola Społecznej Agencji Najmu sprowadza się funkcji pośrednika pomiędzy osobami i podmiotami dysponującymi mieszkaniami na wynajem a osobami poszukującymi mieszkań, dla których najem rynkowy jest niedostępny. Agencja (organizacja pozarządowa, jednostka gminy lub konsorcjum tych podmiotów) w zamian za obniżenie w stosunku do cen rynkowych stawki czynszu oferuje wynajmującemu długotrwały, bezpieczny najem, pomoc w administrowaniu nieruchomością, ewentualny remont mieszkania. Najemcy zaś oferuje niższą stawkę czynszu niż obowiązująca na rynku i usługi wsparcia.

Fundacja Habitat for Humanity Poland prowadzi w Warszawie Społeczną Agencję Najmu (SAN) od 2017 roku[1], oferując wsparcie w trzech obszarach: mieszkaniowym, zatrudnienia oraz wsparcia w (re)integracji społecznej.

Do końca sierpnia 2019 r. w programie SAN uczestniczyło 106 osób (41 gospodarstw domowych). Pula mieszkań zarządzanych przez Społeczną Agencję Najmu obejmowała wówczas 27 lokali: 14 miejskich (pozyskanych w najem dzięki strategicznemu porozumieniu o współpracy z m.st. Warszawą) i 13 lokali od osób prywatnych wynajmujących je Agencji.

Wśród uczestników SAN znajdują się zarówno osoby uzyskujące umiarkowane dochody i potrzebujące jedynie wsparcia poprzez udostępnienie mieszkania dostępnego cenowo, jak i osoby o bardzo niskich dochodach i wymagające dalszej asysty (tzw. najemcy socjalni). Uczestnikami SAN w Warszawie są migranci krajowi i zagraniczni (cudzoziemcy i uchodźcy), rodziny wielodzietne, osoby wychodzące z kryzysu bezdomności, samotni rodzice. Osoby te borykają się ze szczególnymi trudnościami w dostępie do mieszkań na rynku najmu.

Warszawski SAN zapewnia uczestnikom nie tylko zaspokojenie potrzeby mieszkaniowej, ale również inne usługi pomocnicze. Specjaliści ds. najmu społecznego (będący pracownikami Fundacji Habitat for Humanity Poland) utrzymują bezpośredni, indywidualny kontakt z każdym z klientów, a ponadto odpowiedzialni są za (i) utrzymywanie kontaktów z właścicielami mieszkań, (ii) monitorowanie sposobu użytkowania mieszkań, (iii) doprowadzenie do uzyskania zatrudnienia przez klientów agencji, (iv) wsparcie klientów w przypadku utraty pracy, (v) wsparcie klientów przy sprawach urzędowych, w tym pomoc w aplikowaniu o zasiłki.

Ponadto, SAN planuje wprowadzenie również innych form pomocy, jak np. (i) doradztwo prawne, (ii) trening umiejętności interpersonalnych i społecznych, czy (iii) warsztaty z edukacji finansowej.

W ramach zespołu SAN w Fundacji powstał unikalny zestaw kompetencji pracowników łączący umiejętności z zakresu administrowania lokalem i najmem z zestawem specjalistycznych kompetencji pracy socjalnej, co – jak pokazuje doświadczenie – pozwala na skuteczne zapobieganie powstawaniu zadłużeń oraz uzyskaniu istotnej poprawy sytuacji życiowej lokatorów SAN.

5.    Nowe Żerniki – osiedle zrównoważone

Nowe Żerniki to modelowe osiedle, które ma stać się alternatywą do standardowej zabudowy deweloperskiej poprzez realizację idei osiedla zrównoważonego, łączącego różne formy zabudowy mieszkaniowej z innymi funkcjami, z dogodną dostępnością do podstawowych usług i do terenów zieleni, dobrze skomunikowane.

Nowe Żerniki[2] to 60-hektarowe osiedle mieszkaniowe o pełnym programie funkcjonalnym, które powstaje jako wspólna inicjatywa Dolnośląskiej Okręgowej Izby Architektów RP, wrocławskiego oddziału SARP oraz Urzędu Miejskiego we Wrocławiu. Projekt Nowe Żerniki sięga do wrocławskiej tradycji WuWA z 1929 r. Pomysł osiedla narodził się w 2010 r. Planuje się, że cała inwestycja zostanie zrealizowana w ciągu 10 lat od rozpoczęcia, czyli do 2023 r. Osiedle mieści się w zachodniej części miasta, w pobliżu Stadionu Miejskiego, na południe od ulicy Kosmonautów.

Spirytus movens przedsięwzięcia jest architekt Zbigniew Maćków, który ideą osiedla zrównoważonego zainteresował prezydenta miasta i architekta miejskiego. Pod koniec 2011 r.  odbyło się pierwsze spotkanie warsztatowe grupy projektowej Nowych Żernik. Wcześniej zatwierdzono lokalizację, opracowano metody pracy nad projektem i sposób jego finansowania,  harmonogram działań, oraz przeprowadzono kwalifikację uczestników warsztatowej grupy projektowej. Warsztatowa forma pracy miała pozwolić na połączenie wielu punktów widzenia i uwzględnienie szerokiej gamy uwarunkowań. W warsztatach projektowych uczestniczyło ponad 40 architektów i biur architektonicznych związanych z Wrocławiem. Nad pracami grup warsztatowych czuwał pięcioosobowy zarząd grupy warsztatowej, w którego spotkaniach uczestniczył także koordynator projektu ze strony miasta. Spotkaniom warsztatowym towarzyszyły wykłady ekspertów w zakresie socjologii, ekologii, zrównoważonego rozwoju, i nowych form pozyskiwania energii. Opinie przedstawiali rowerzyści, osoby niepełnosprawne, oraz ksiądz. Procesowi planowania towarzyszyły konsultacje społeczne z mieszkańcami sąsiadujących terenów. W projektowaniu uczestniczyli też specjaliści miejscy zajmujący się zagadnieniami społecznymi. Na podstawie założeń i koncepcji Biuro Rozwoju Wrocławia opracowało miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, który uchwalony został 13 września 2012 r. Po uchwaleniu planu miejscowego teren osiedla podzielony został na kwartały, a poszczególne kwartały w drodze losowania zostały przydzielone poszczególnym zespołom projektowym. Prace nad koncepcjami architektonicznymi dla poszczególnych kwartałów trwały dwa lata. W tym czasie trwał także podział działek i przygotowanie nieruchomości do przetargów.

Nowe Żerniki wyróżnia jakość projektowania urbanistycznego i architektonicznego. W osiedlu życie ma być wygodne, ekologiczne, w otoczeniu sprzyjającym tworzeni więzi społecznych. Nowe Żerniki pomyślane zostały jako jednostka wyposażona w podnoszące komfort życia elementy charakterystyczne dla miasta. Na terenie osiedla znajdzie się szkoła, przedszkole, dom seniora a także dom kultury ulokowany w przebudowanym schronie.

Układ urbanistyczny Nowych Żernik oparty jest na siatce ulic, która pozwala na wydzielanie foremnych kwartałów mieszkaniowych z półprywatnymi wnętrzami sąsiedzkimi. Taki układ w założeniu pozwala na dobre powiązanie z istniejącym układem dzielnicy oraz na dalszy rozwój według tego samego schematu. Główne osie osiedla zaprojektowane zostały jako zielone aleje, w które wkomponowane zostaną kameralne punkty handlowe i usługowe. Na terenie przecinającego osiedle z północy na południe skweru ulokowane zostaną obiekty rekreacyjne – boiska, korty i place zabaw. W południowej części osiedla, w pobliżu parku, do którego przylegać będzie osiedle, planowane jest też wzniesienie kościoła.

Osiedle powstaje etapami, większość inwestycji mieszkaniowych ma charakter deweloperski, ale przewidziano też inne formy zabudowy. Na terenie osiedla inwestorami są też Wrocławskie
TBS sp. z o.o. oraz kooperatywy mieszkaniowe, wyłaniane w trybie przetargowym.

W 2019 r. Wrocławskie TBS oddało budynek ze 100 mieszkaniami, w tym 57 przygotowanymi jak omieszkania senioralne. W ramach programu senioralnego powstały 54 mieszkania jednopokojowe oraz 3 mieszkania dwupokojowe. Są zlokalizowane w wielopokoleniowym budynku, w którym są również mieszkania na wynajem w standardowej formule TBS (określone limity dochodowe, brak tytułu prawnego do innego mieszkania we Wrocławiu). Do mieszkań dla seniorów dołączony jest serwis opiekuńczy. Zabudowę zaprojektowano w formie kwartałowej, z 4 kondygnacjami. Wewnątrz kwartału zaprojektowano przestronny zielony dziedziniec o owalnym kształcie. Mieszkania dla osób starszych położone są na poziomie 2, 3 i 4 kondygnacji w dwóch klatkach schodowych. Korytarz biegnący wzdłuż wewnętrznej elewacji ma charakter galerii i stanowi przestrzeń sprzyjającą sąsiedzkiej integracji. Na każdym piętrze znajduje się przestronna sala spotkań. Strefa dziennego pobytu jest zlokalizowana na parterze budynku od strony zachodniej i obejmuje stołówkę wraz z kuchnią, salę rekreacji ruchowej z zapleczem szatniowym, sanitarnym i magazynem, salę spotkań z niewielkim aneksem kuchennym i magazynem, punkt pomocy pielęgniarskiej i psychologicznej oraz pomieszczenia pracowników socjalnych.

Wejścia do budynku zaprojektowano bezpośrednio z poziomu terenu – chodniki przylegające do budynku, zostały tak ukształtowane, aby wyeliminować progi wyższe niż 2 cm. W budynku zastosowano dźwigi osobowe przystosowane do przewozu osób niepełnosprawnych, jak i noszy. Lokale usługowe dostępne są dla osób niepełnosprawnych z poziomu terenu.

Lokale mieszkalne zaprojektowane zostały z uwzględnieniem potrzeb osób starszych i niepełnosprawnych, jednakże samodzielnych, wymagających okazjonalnego wsparcia. Wyposażone są w instalację przyzywową, umożliwiającą bezpośredni kontakt z całodobową portiernią oraz uzyskanie pomocy oraz całkowicie dostosowane funkcjonalnie do potrzeb osób z niepełnosprawnością, w tym na wózkach inwalidzkich.

O mieszkania mogą ubiegać się seniorzy spełniający wymogi ustawy z dnia 8 grudnia 2006 r. o finansowym wsparciu tworzenia lokali mieszkalnych na wynajem, mieszkań chronionych, noclegowni, schronisk dla bezdomnych, ogrzewalni i tymczasowych pomieszczeń. Pierwszeństwo mają seniorzy – najemcy lokali gminnych, którzy rozwiążą umowy najmu zajmowanych dotychczas lokali. Nabór chętnych określa regulamin.

Mimo przewagi inwestycji deweloperskich zaprojektowano różne typy funkcjonalne budynków mieszkalnych: domy jednorodzinne, dwurodzinne i szeregowe, mieszkania o różnych wielkościach i standardach. Silniej spełniona wydaje się zasada „mixed use” niż „social mix”, jakkolwiek włączenie TBS i jego pierwsze przedsięwzięcie oferujące standardowe mieszkania na wynajem w formule TBS ora mieszkania senioralne należy ocenić jako korzystnie promujące przemieszanie społeczne użytkowników osiedla. Wzdłuż głównej osi realizowane są powierzchnie usługowe, wyróżniające się od mieszkalnych wysokością i przeszkleniami. Bazarek zaprojektowano jako obiekt wielofunkcyjny; poza porą targową może być swego rodzaju areną osiedla, miejscem integracji mieszkańców.

W kolejnych etapach zabudowy osiedla planowane są również obiekty biurowe, dające główne w okolicy miejsca pracy, poza tymi w lokalnych usługach i handlu.  Zgodnie z założeniami, równocześnie z inwestycjami mieszkaniowymi powstają przestrzenie publiczne z małą architekturą, zielenią, oświetleniem. drogi, chodniki i latarnie oraz część nasadzeń powstały przed zabudową mieszkaniową

6.    Dom Wielopokoleniowy w Łodzi

Projekt Domu Wielopokoleniowego w Łodzi zakłada przemieszanie społeczne, a więc połączenie w jednym środowisku mieszkaniowym przedstawicieli różnych grup społecznych, mające przeciwdziałać wykluczeniu społecznemu oraz przyczyniać się do budowania wspierającej się społeczności lokalnej. Dom Wielopokoleniowy to przede wszystkim różnorodność wieku, płci, poglądów, stopnia samodzielności, stanu zdrowia, sytuacji finansowej, życiowej, rodzinnej, struktury gospodarstw domowych, pochodzenia etnicznego czy stylów życia. Dodatkowo rolą tego projektu jest zapewnienie w dzielnicy, w której jest zlokalizowany miejsca spotkań, pomocy i wsparcia.

Aby tak się stało niezbędne było możliwie najbliższe poznanie docelowych mieszkańców mających zasiedlić tę nieruchomość, ich predyspozycji, możliwości i motywacji do zamieszkania w tworzącej się wspólnocie. Narzędziem umożliwiającym dobór odpowiednich lokatorów ul. Wólczańskiej 168 w Łodzi jest dobrze zaprojektowany proces rekrutacji, model zasiedlenia lokali i zarządzania Domem Wielopokoleniowym w jego wielu wymiarach, które powstały w projekcie pilotażowym pod nazwą „Opracowanie modelu prowadzenia rewitalizacji obszarów miejskich na wybranym obszarze w Mieście Łodzi – etap 2”. Koncepcja funkcjonowania Domu Wielopokoleniowego obejmuje:

  • Rozwiązania prawne, które umożliwiają funkcjonowanie Domu Wielopokoleniowego;
  • Ramy organizacyjne, tj. zasady organizowania społeczności lokalnej, budowania więzi sąsiedzkich, przemieszania społecznego, zasiedlania publicznych zasobów mieszkaniowych;
  • Model zarządzania nieruchomością z uwzględnieniem zakresu zadań oraz podmiotów odpowiedzialnych za ich wykonywanie;
  • Proponowane kryteria doboru najemców lokali skonstruowane w taki sposób, aby idea Domu Wielopokoleniowego miała szansę na powodzenie w swej różnorodności;
  • Przykładowe działania animacyjne stymulujące realizację założeń projektu.

7.    Ekodom ze wsparciem /Miasto Gdańsk/

Gdański Program Mieszkalnictwa Społecznego dla osób/rodzin zagrożonych wykluczeniem społecznym na lata 2016-2023 został przyjęty Uchwałą Nr XXXI/867/16 Rady Miasta Gdańska z dnia 24 listopada 2016 roku.

Jedną z inicjatyw w ramach tego programu jest Dom ze Wsparciem przy ul. Dolne Młyny 4C, zaprojektowany przez pracownię Ecologiq, stanowi innowacyjne rozwiązanie pod kątem społecznym i technologicznym. Budynek powstał w 2017 r., jest przeznaczony dla osób zagrożonych wykluczeniem społecznym. Wykonany jest w nowoczesnej technologii prefabrykatów drewnianych. Na urządzonej działce znajduje się m.in. plac zabaw, ławki do wypoczynku, wiata, pod którą można zorganizować sąsiedzkie spotkanie. Cały budynek ma na parterze wspólną pralnię i świetlicę. Dzięki, między innymi, prefabrykatom drewnianym obiekt jest   niskoenergetyczny. W 2019 roku budynek został nagrodzony w konkursie PLGBC Green Building Awards w kategorii na najlepszą ekologiczną zabudowę mieszkaniową wielorodzinną. Wokół budynku jest dużo zieleni, mimo, że położony jest dość blisko centrum, około 20 min. jazdy tramwajem lub autobusem do Śródmieścia lub centrum Wrzeszcza.

W budynku znaleźli miejsce mieszkańcy Gdańska kwalifikujący się do otrzymania mieszkania z zasobów miasta Gdańska, uczestnicy różnych programów społecznych prowadzonych przez organizacje pozarządowe i Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w Gdańsku. Są tu osoby z niepełnosprawnościami, kobiety z dziećmi, które doświadczały przemocy lub są samotnymi matkami, osoby starsze wymagające opieki, osoby młode usamodzielniające się i wychodzące z pieczy zastępczej (rodziny zastępcze i placówki opiekuńczo-wychowawcze), osoby samotne. O wynajęcie mieszkania w Ekodomu ubiegało się ponad 100 osób, decyzję podejmowała komisja.

W budynku znajduje się 25 mieszkań, w tym:

  • 4 mieszkania jednopokojowe z aneksem kuchennym o pow. 24 m2,
  • 8 mieszkań dwupokojowych z aneksem kuchennym o pow. 41-42 m2 (w tym dwa dostosowane na potrzeby osób z niepełnosprawnościami, ulokowane na parterze),
  • 7 mieszkań dwupokojowych z kuchnią o pow. 50 m2,
  • 3 mieszkania trzypokojowe z kuchnią o pow. 62 m2,
  • 3 mieszkania trzypokojowe z aneksem kuchennym o pow. 58 m2.

Dodatkowo, są pomieszczenia wspólne: pralnia, pomieszczenie na wydarzenia kulturalne i pomieszczenie kuchenne.

Celem programu jest rozwiązywanie problemów mieszkańców przy pomocy asystentów oraz stworzenie sąsiedzkiej wspólnoty. Usługi asystenckie prowadzą dwie osoby z gdańskiej Fundacji Społecznie Bezpieczni, powołanej prze gdańskie koło Towarzystwa Pomocy im. św. Brata Alberta.

Program społeczny obejmuje cztery dwuletnie etapy, a projekt trwa przez 8 lat, Osoby zakwalifikowane do programu podpisywały umowę na dwa lata; w tym czasie realizowano pierwszy etap – etap adaptacji. Kolejne dwa lat przeznacza się na etap integracji, następne dwa służą wypracowywaniu postaw aktywnych i włączenia do typowego świta najmu komunalnego. Z każdym etapem rośnie stawka czynszu dla uczestników programu, którzy po pomyślnym przejściu wszystkich etapów otrzymają propozycję najmu komunalnego na czas nieoznaczony.

Projekt jest prowadzony z sukcesem, po dwóch latach funkcjonowania nie wyprowadził się żaden mieszkaniec (wewnętrzny regulamin Domu jest dość rygorystyczny), a wszystkie osoby w wieku aktywności zawodowej mają zatrudnienie.

8.    Program Potrzebny Dom /Stowarzyszenie Potrzebny Dom, Urząd Miasta Stargard, Stargardzkie TBS sp. z o.o. i inni partnerzy/

Program  Potrzebny Dom – Programy Pomocy Mieszkaniowej skierowany jest do specjalnych grup osób, dla których przygotowano odpowiednie programy operacyjne, tj. dla osób:

  1. niepełnosprawnych – Bez Barier – program mieszkaniowy dla osób niepełnosprawnych,
  2. w podeszłym wieku – Nie Sami – program mieszkaniowy dla osób starszych,
  3. opuszczających placówki opiekuńczo-wychowawcze, rodzinne domy dziecka i rodziny zastępcze – Na Start – program mieszkaniowy dla wychowanków placówek opiekuńczo-wychowawczych, rodzinnych domów dziecka i rodzin zastępczych,
  4. w wieku od kilku miesięcy do 18 lat, pozbawionych domu rodzinnego – Nasz Dom – program mieszkaniowy dla dzieci pozbawionych domu rodzinnego,
  5. bezdomnych – Od Nowa – program mieszkaniowy dla osób bezdomnych.

W tym programie przewiduje się, oprócz naboru najemców spośród osób zainteresowanych, również możliwość zamiany mieszkań komunalnych dotychczas zajmowanych na mieszkania w zasobach objętych programem.

Środki finansowe jakie muszą być wniesione przez najemcę mieszkania to:

  • partycypacja w wysokości do 30% wartości mieszkania oraz
  • kaucja w wysokości 10 krotności miesięcznego czynszu.

Środki na ten cel mogą pochodzić z różnych źródeł np. ze środków własnych najemcy, środków Miasta dla osób pozostawiających mieszkanie komunalne, bądź będących na prawomocnych listach osób ubiegających się o mieszkanie z zasobu gminy, ze zbiórek pieniędzy, z wpłat 1% podatku dochodowego na rzecz wybranych organizacji pożytku publicznego.

Mieszkania w Programie Potrzebny Dom (PPD) mogą być wynajmowane bezpośrednio beneficjentom programu, bądź  gminie lub powiatowi, albo też organizacji pozarządowej realizującej cele zgodne z założeniami PPD.

Mieszkania realizowane w ramach programu Potrzeby Dom, poza II etapem programu Na Start
i Od Nowa – które to są mieszkaniami treningowymi – są mieszkaniami wspomaganymi. Mieszkalnictwo wspomagane jest formą wsparcia społecznego przygotowującego osoby tam przebywające, pod opieką specjalistów, do prowadzenia samodzielnego życia lub do samodzielnego funkcjonowania w środowisku, w integracji ze społecznością lokalną

Program Potrzebny Dom Stargardzkie TBS Sp. z o.o. realizuje wspólnie z Miastem Stargard, Powiatem Stargardzkim, gminami powiatu stargardzkiego, Stowarzyszeniem „Potrzebny Dom” i innymi organizacjami pozarządowymi.

Program Nie Sami

Program Nie Sami jest częścią programu Potrzebny Dom i stanowi element przyjętego przez Radę Miejską „Programu rewitalizacji  i remontów miasta Stargard”, uchwały w sprawie przyjęcia „Wieloletniego programu gospodarowania mieszkaniowym zasobem Gminy – Miasta Stargardu Szczecińskiego na lata 2016-2021” oraz uchwały regulującej „Zasady wynajmowania lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu Gminy-Miasta Stargardu Szczecińskiego i pomieszczeń tymczasowych oraz udzielania pomocy w zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych członków stargardzkiej wspólnoty samorządowej”.

Program Nie Sami ma na celu dostarczanie mieszkań w pełni przystosowanych do potrzeb osób starszych oraz wsparcie tych osób w funkcjonowaniu w codziennym życiu i w środowisku.

W programie Nie Sami uczestniczą:  Stargardzkie TBS Sp. z o. o., Gmina – Miasto Stargard i Stowarzyszenie „Potrzebny Dom” wraz z współpracującymi partnerami tj. Polskim Związkiem Emerytów, Rencistów i Inwalidów Stowarzyszeniem Emerytów Policyjnych oraz Uniwersytetem Trzeciego Wieku.

Ludzie starsi znajdują się w trudnej sytuacji w wyniku transformacji gospodarczej, rewolucji technologicznej (komputery, internet, telefony komórkowe), problemów związanych z reformą zdrowia. Wszystko to sprawia, że czują się coraz bardziej zagubieni. Nie zadbani należycie ani od strony fizycznej (bariery architektoniczne) ani od strony psychicznej, ludzie starsi są coraz bardziej spychani na margines jako nieprzystosowani do współczesnego świata. Starszy człowiek jest często traktowany przez społeczeństwo jak zawada, a przez rodzinę jak obciążenie. Aby temu zapobiec podmioty uczestniczące w programie Nie Sami zabezpieczają godziwie potrzeby mieszkaniowe, ale również wsparcie w funkcjonowaniu w środowisku, w integracji ze społecznością lokalną i pomoc w czynnościach gospodarczych niesioną przez wolontariuszy. W ramach programu seniorom zaproponowano aktywne starzenie się, aby przedłużyć ich samodzielność. Dla osób mniej sprawnych niesiona jest pomoc w czynnościach gospodarczych bądź przez opiekuna, bądź przez wolontariuszy.

Dla lepszego funkcjonowania mieszkańców „Domu Seniora” w środowisku osiedla Lotnisko,  utworzono w świetlicy Klub Seniora, którego członkami są nie tylko mieszkańcy domu seniora, ale także mieszkańcy osiedla.

W Programie zrealizowano 24 mieszkania jedno i dwupokojowe w 2-kondygnacyjnym budynku, złożonym z 3 segmentów połączonych specjalnym łącznikiem i wyposażonym w windę.

Program Na Start

Program Na Start jest częścią Programu Potrzebny Dom i stanowi element przyjętego przez Radę Miejską „Programu rewitalizacji i remontów miasta Stargard”, uchwały w sprawie przyjęcia „Wieloletniego programu gospodarowania mieszkaniowym zasobem Gminy-Miasta Stargard, uchwały regulującej „zasady wynajmowania lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu Gminy-Miasta Stargard oraz udzielania pomocy w zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych członków stargardzkiej wspólnoty samorządowej”, programu budowania lokalnego systemu opieki nad dzieckiem i rodziną przyjętego przez Radę Powiatu oraz stosownych programów przyjętych przez poszczególne rady gmin, które zawarły porozumienie o współpracy.

Program Na Start ma na celu dostarczanie mieszkań dla osób opuszczających placówki opiekuńczo-wychowawcze, rodzinne domy dziecka lub  rodziny zastępcze.

Program Na Start prowadzą: powiat stargardzki, gminy (Miasto Stargard, Gmina Stargard, Suchań, Dolice, Stara Dąbrowa, Gmina Marianowo, Gmina Chociwel), Stowarzyszenie „Potrzebny Dom”, Powiatowy Urząd Pracy, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie (PCPR), Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej (MOPS), Stargardzkie TBS Sp. z o. o. oraz Stowarzyszenie „Potrzebny Dom”.

Program Na Start zakłada dwa warianty dochodzenia do własnego, docelowego mieszkania.

Zastosowanie danego wariantu uzależnione jest od rodzaju placówki, którą wychowanek opuszcza oraz od przygotowania wychowanka do samodzielnego funkcjonowania. Pierwszy wariant przeznaczony jest dla wychowanków nie przygotowanych do samodzielnego funkcjonowania w społeczeństwie. Zakłada on dwuetapowe dochodzenie do uzyskania mieszkania:

I etap – mieszkanie tymczasowe (tzw. „inkubator”) składające się z kilku sypialni i łazienek, części wspólnej kuchenno-jadalno-salonowej, w którym mieszkają młodzi ludzie opuszczający placówki opiekuńczo-wychowawcze. Usamodzielniających się wychowanków wspiera opiekun – przyjaciel domu, który odwiedza ich i służy w miarę potrzeby radą, wsparciem i pomocą, realizując założony program usamodzielnienia. Rola tego opiekuna jest nieoceniona. Źródłem finansowania pracy opiekuna są środki uzyskane z Miasta w ramach wygranego, otwartego konkursu na prowadzenie mieszkalnictwa wspomaganego jako element programu współpracy Miasta Stargardu z organizacjami pozarządowymi.

II etap – to mieszkanie samodzielne, docelowe. Ta propozycja skierowana jest do tych, którzy odbyli przygotowanie w „inkubatorze”. Przejście z mieszkania rotacyjnego do samodzielnego mieszkania wybudowanego przez Stargardzkie TBS Sp. z o. o. odbywa się na zasadach najmu obowiązujących w TBS. Podstawowym warunkiem uzyskania mieszkania jest podjęcie pracy przez wychowanka i uzyskiwanie stałego dochodu z tego tytułu oraz pozytywna weryfikacja przeprowadzona przez Komisję ds. inkubatora. Drugi wariant przeznaczony jest dla osób opuszczających rodziny zastępcze, przygotowanych do samodzielnego funkcjonowania w społeczeństwie. Zakłada się, że wychowankowie tych  placówek są w miarę dobrze przygotowani do samodzielnego funkcjonowania w społeczeństwie. Wariant ten zakłada jednoetapowe pozyskanie mieszkania na zasadach wynajmu obowiązujących w Stargardzkim TBS Sp. z o.o.

Źródłem finansowania realizacji mieszkań w inkubatorach i mieszkań docelowych są środki uzyskane z powiatu (kaucja najemców), współpracujących gmin i miasta Stargard (partycypacja), sponsorów i darczyńców ze zbiórek publicznych.

Wydatki związane utrzymaniem lokalu pokrywane są z dodatku mieszkaniowego (Miasto Stargard), przyznanej obniżki czynszu oraz z własnych środków lokatora.

W Programie na Start zrealizowano 14 pokoi w których może zamieszkać 14-17 beneficjentów.

Program Nasz Dom

Program Nasz Dom jest częścią realizowanego przez Stargardzkie TBS Sp. z o. o. programu Potrzebny Dom, a jego założenia znalazły także odzwierciedlenie w Uchwale Nr VII/79/07 Rady Powiatu w Stargardzie Szczecińskim z dnia 30.05.2007r. w sprawie przyjęcia „Lokalnego Programu Powiatu Stargardzkiego w zakresie opieki nad dzieckiem i rodziną na lata 2006-2015”, oraz w Uchwale Nr XIII/115/07 Rady Powiatu w Stargardzie Szczecińskim z dnia 30.10.2007r. w sprawie przyjęcia Programu Naprawczego Domu Dziecka Nr 1 w Stargardzie Szczecińskim na lata 2007-2010.

Program Nasz Dom polega na tworzeniu mieszkań rodzinkowych o charakterze koedukacyjnym i integracyjnym, w których dzieci otrzymają namiastkę domu rodzinnego zamiast wychowywać się w tradycyjnym domu dziecka. Ma na celu przybliżenie dzieciom z placówek opiekuńczo-wychowawczych warunków jakie panują w domach rodzinnych. Program jest prowadzony przez Starostwo Powiatowe w Stargardzie, Centrum Obsługi Placówek Opiekuńczo – Wychowawczych w Stargardzie, Stargardzkie TBS Sp. z o. o. oraz organizacje pozarządowe działające na terenie Stargardu.

Program jest odpowiedzią na zmiany modelu opieki nad dziećmi, którymi nie zajmują się ich rodziciele. Najlepszą alternatywą dla wychowania w domu rodzinnym jest rodzina zastępcza i rodzinny dom dziecka. Nie wszystkim dzieciom pozbawionym rodziny można jednak tę formę wychowania i opieki zapewnić. Dla ułatwienia powoływania rodzinnych domów dziecka i płynnego przechodzenia do tej formy pojawił się wariant stworzenia tzw. mieszkań rodzinkowych usytuowanych w budynkach wielorodzinnych.

W takiej grupie swoje miejsce znajdują dzieci w różnym wieku, o różnym poziomie rozwoju intelektualnego i fizycznego. Mieszkania te dają możliwość wychowania i rozwoju dziecka w warunkach zbliżonych do domu rodzinnego oraz zabezpieczają przede wszystkim pozostawienie rodzeństwa razem.

Zgodnie z obowiązującymi w mieszkaniach rodzinkowych standardami całodobową opiekę nad dziećmi  sprawują wychowawcy  w  systemie  zmianowym.  Jedną  z   idei mieszkania rodzinkowego jest, aby funkcja wychowawcy w miarę upływu czasu sprowadzała się bardziej do funkcji opiekuna i doradcy, co powinno mieć wpływ na angażowanie się wychowanków w ich małą rodzinną społeczność. Z jednej strony wzmocni to w nich poczucie wartości rodzinnych i społecznych, a z drugiej pomoże w przejściu do samodzielnego dorosłego życia.

Z chwilą osiągnięcia wieku dorosłego, dzieci opuszczające mieszkanie rodzinkowe, jeżeli nie będą miały możliwości powrotu do domu rodzinnego i nie będą miały zdolności finansowej na utrzymanie własnego mieszkania, będą mogły starać się o zakwalifikowanie do „inkubatora”, gdzie w ramach programu Na Start otrzymają mieszkanie i w dalszym ciągu będą uczyły się samodzielnego życia i funkcjonowania w społeczeństwie. Osoba samodzielna finansowo oraz sprawnie funkcjonująca, może otrzymać małe mieszkanie samodzielne – docelowe.

Stargardzkie TBS sp. z o. o. na potrzeby Starostwa Powiatu Stargardzkiego przygotowało w swoich zasobach 4 mieszkania rodzinkowe dla 51 wychowanków domu dziecka

Program Bez Barier

Program Bez Barier jest częścią Programu Potrzebny Dom i stanowi element przyjętego przez Radę Miejską „Programu rewitalizacji i remontów miasta Stargard”, uchwały w sprawie przyjęcia „Wieloletniego Programu Gospodarowania mieszkaniowym zasobem Gminy-Miasta Stargard” oraz uchwały regulującej „zasady wynajmowania lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu Gminy-Miasta Stargard oraz udzielania pomocy w zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych członków stargardzkiej wspólnoty samorządowej”.

Program Bez Barier ma na celu dostarczanie mieszkań w pełni przystosowanych
do indywidualnych potrzeb osób z niepełnosprawnościami. Niezbędna jest zatem współpraca Stargardzkiego TBS Sp. z o. o., z organizacją pozarządową, która zna potrzeby i oczekiwania mieszkaniowe swych podopiecznych, a także z projektantem i wykonawcą oraz Gminą Miasto Stargard.

Program realizują: Polskie Stowarzyszenie Na rzecz Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną, Koło w Stargardzie, Stowarzyszenie Osób Niepełnosprawnych Ruchowo i Przyjaciół „Pomost”, Gmina-Miasto Stargard, Stowarzyszenie „Potrzebny Dom” i  Stargardzkie TBS Sp. z o. o. Zakłada się, że do programu dołączą też inne organizacje pozarządowe działające na terenie powiatu stargardzkiego, zajmujące się udzielaniem pomocy osobom niepełnosprawnym.

Mieszkania realizowane w ramach tego programu przeznaczone są wyłącznie dla gospodarstw domowych, których główny najemca lub osoba wspólnie z nim zamieszkująca jest osobą niepełnosprawną, będącą pod opieką stowarzyszenia.

O mieszkania ubiegać się mogą gospodarstwa domowe, które chcą zamienić zajmowany lokal komunalny na mieszkanie w zasobach TBS albo są uprawnione do przydziału lokalu zamiennego, są uprawnione do otrzymania lokalu komunalnego docelowego, albo wniosą partycypację w wysokości 25 % – 30% wartości lokalu, albo zawrą z Gminą-Miasto Stargard Szczeciński umowę podnajmu lokalu.

W programie zrealizowano mieszkania dla niepełnosprawnych intelektualnie, z lekką dysfunkcją (dwie klatki w 4 piętrowych budynkach wielorodzinnych), jeden parterowy pawilon dla osób z dużą dysfunkcją oraz – rozproszone na parterach wszystkich budynków TBS lokale dla osób z dysfunkcją fizyczną, głownie ruchową.

Dotychczas zrealizowano  57 mieszkań dla osób niepełnosprawnych.

Program Od Nowa

Program Od Nowa jest częścią realizowanego przez Stargardzkie TBS Sp. z o. o. programu Potrzebny Dom, a jego założenia znalazły także odzwierciedlenie w Uchwale Nr XXV/296/2013 Rady Miejskiej w Stargardzie Szczecińskim z dnia 29.01.2013 r. w sprawie zasad wynajmowania lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu Gminy-Miasto Stargard Szczeciński i pomieszczeń tymczasowych oraz udzielania pomocy w zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych członków Stargardzkiej wspólnoty samorządowej (z późniejszymi zmianami).

Program Od Nowa polega na tworzeniu mieszkań przeznaczonych dla osób bezdomnych opuszczających noclegownie, schroniska, domy dla bezdomnych lub inne placówki tego rodzaju, w których przeszli proces reintegracji społecznej i zawodowej, nie mających perspektyw na własne mieszkanie. Zakłada dochodzenie, pod opieką specjalistów do własnego, docelowego mieszkania w dwóch etapach.

W programie uczestniczą: Gmina – Miasto Stargard, Stargardzkie TBS Sp. z o.o. oraz Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej i Centrum Socjalnego Caritas ze Stargardu i organizacje pozarządowe.

Program realizowany w oparciu o mieszkaniowy zasób komunalny miasta i w budynkach wybudowanych przy współudziale finansowym Miasta, w szczególności w ramach Programu Potrzebny Dom. Program zakłada dwuetapowe dochodzenie do uzyskania mieszkania: I etap – mieszkanie wspomagane tzw. „inkubator”, składające się z umeblowanego mieszkania, w którym znajduje się kilka pokoi, wspólna łazienka, WC, kuchnia i pomieszczenia przynależne. Przeznaczone dla kilku bezdomnych osób oczekujących na prawomocnych listach osób uprawnionych do przydziału lokalu z mieszkaniowego zasobu Miasta. Mieszkanie takie jest podzielone tytułami prawnymi, każdy pokój traktowany jest jako odrębny lokal ze współużywalnością pomieszczeń wspólnych. Umowę o najem takiego mieszkania zawiera się na okres nie dłuższy niż 3 lata. Nadzór nad sposobem użytkowania sprawuje Centrum Socjalne Caritas w Stargardzie. Lokal nie podlega wykupowi na własność. II etap – mieszkanie samodzielne. W trakcie umowy najmu „mieszkaniec” zobowiązany jest zgłaszać się do corocznej weryfikacji wniosków osób ubiegających się o przydział lokalu komunalnego.

Obecnie funkcjonują 3 inkubatory – przeznaczono na ten cel dwa 3 pokojowe lokale socjalne dla 6 osób, oraz jeden 5 pokojowy na osiedlu Lotnisko dla 5 osób.

[1] Do września 2019 r. SAN był częścią międzynarodowego projektu pilotażowo-badawczego „HomeLab –Integrated Housing and Labour Services in the Social Rental Enterprise Model”, realizowanego równocześnie w czterech krajach Grupy Wyszehradzkiej w latach 2016–2019, a obecnie prowadzony jest jako stały program Fundacji Habitat for Humanity Poland.

[2] Tę część opracowano na podstawie informacji ze strony https://nowezerniki.pl/ [dostęp 15-01-2020] oraz publikacji A. Twardoch Nowe Żerniki we Wrocławiu a Aspern Seestadt w Wiedniu. czy wrocławska realizacja nadąża za europejskimi trendami urbanistycznymi?, Studia KPZK PAN, 2018.


Pobierz

Raport tematycznych grup eksperckich Kongresu polityki miejskiej 2019. 
Wyzwania i rekomendacje dla krajowej polityki miejskiej

red. R. Ryś, P. Górny, A. Sobol, A. Muzioł-Wecławowicz

Instytut Rozwoju Miast i Regionów, Warszawa-Kraków 2020

Możliwość komentowania została wyłączona.