Budżet obywatelski jako mechanizm partycypacji społecznej wykorzystywany jest w Katowicach już od 10 lat, a stolica Górnego Śląska w ostatnim czasie w komercyjnych rankingach, a także niektórych badaniach naukowych wskazywana jest jako jedno z najbardziej zielonych miast w Polsce.

Projekty zgłaszane do BO przez mieszkańców, a następnie poddawane pod ich głosowanie, dotyczą działań związanych z szeroką gamą zagadnień tematycznych. Jedną z kategorii, która pojawia się w zadaniach ostatecznie wybieranych do realizacji, jest zieleń miejska. W niniejszym artykule spróbuję odpowiedzieć na pytanie o jej miejsce w budżetach obywatelskich Katowic w latach 2016–2021.

O zieleni w budżetach obywatelskich wspominaliśmy już w opublikowanych przez Obserwatorium Polityki Miejskiej i Regionalnej IRMiR „Barometrach budżetu obywatelskiego”, których miałam okazję być współautorką. W nich temat zieleni nie był jednak analizowany szczegółowo, a badania nie skupiały się na jednym mieście.

Jakie są wyniki moich badań?

W latach 2016–2021 w ok. 10% projektów, które zwyciężyły w BO w Katowicach, przynajmniej jedno z działań dotyczyło zieleni. Najwyższy udział zadań dotyczących zieleni w ogóle zwycięskich przedsięwzięć dofinansowanych w ramach BO odnotowano w 2016 r. (12,4%), najniższy zaś w 2020 r. (5,7%).

W przypadku prawie połowy „zielonych zadań” zaproponowane działania opisywane były w sposób ogólny i najczęściej dotyczyły uporządkowania, przebudowy lub remontu terenów zieleni czy też zazielenienia danego obszaru. Według szczegółowej analizy tematyki zadań poza kategorią nazwaną „zieleń” (ogólnie), najczęściej w projektach pojawiały się także działania dotyczące drzew oraz krzewów – nasadzenia, a w przypadku drzew również zabiegi pielęgnacyjne. Często takie przedsięwzięcia występowały jako dodatek w zadaniach zakładających tworzenie zróżnicowanych terenów rekreacyjnych i odnowy przestrzeni publicznych. Niewiele zadań związanych było natomiast ze stosunkowo nowymi zielonymi rozwiązaniami, takimi jak coraz bardziej popularne łąki kwietne czy zielone dachy i ściany.

Wśród zadań, których autorzy wskazali lokalizację zaplanowanych działań, 19% stanowiły projekty podlegające wdrożeniu na terenach zieleni i rekreacji, takich jak m.in. parki, skwery i bulwary. Działania związane z zielenią pojawiały się również w zadaniach, których realizacja dotyczyła ulic, pasów dróg, podwórek, a także przestrzeni wokół szkół, przedszkoli i instytucji kultury.

Mieszkańcy Katowic, którzy dokonują wyboru w BO, traktują różnorodne działania dotyczące zieleni w mieście jako istotne, jednak nie jest to dla nich kwestia priorytetowa. Częściej niż na zieleń katowiczanie zwracają uwagę m.in. na konieczność zakupu urządzeń i elementów wyposażenia miejsc, w których codziennie spędzają czas: szkół i przedszkoli, bibliotek czy osiedlowych klubów kultury, a także na tworzenie i wyposażenie miejsc aktywności fizycznej (np. siłowni na świeżym powietrzu, dziecięcych placów zabaw) oraz infrastrukturę służącą przemieszczaniu się (jezdnie, chodniki, ścieżki rowerowe).

***

Szczegółowe wyniki badania wraz z ich interpretacją dostępne są w artykule pt. .„Zieleń w rękach mieszkańców – miejsce zieleni w budżetach obywatelskich Katowic w latach 2016–202”.

Więcej o budżecie obywatelskim dowiesz się z raportów z serii „Barometr budżetu obywatelskiego”.

***

Autorka: Liliana Janik