Urban lab to coraz popularniejszy instrument współpracy władz miejskich z mieszkańcami i różnymi podmiotami, który ma na celu poprawę jakości życia mieszkańców. Instytut Rozwoju Miast i Regionów opublikował podręcznik, w którym można znaleźć między innymi informacje o tym gdzie i jak funkcjonują urban laby.

 

Urban lab, czyli laboratorium miejskie, to instrument współpracy władz miejskich z mieszkańcami, przedsiębiorstwami oraz podmiotami naukowymi. Jego celem jest poprawa jakości życia mieszkańców poprzez innowacyjne rozwiązanie zidentyfikowanych problemów oraz wygenerowanie dodatkowej wartości przy wykorzystaniu zasobów miejskich. Autorska koncepcja urban labu powstała w Instytucie Rozwoju Miast i Regionów (IRMiR) jako odpowiedź na brak wykorzystania w polskich miastach tego typu instrumentów, a  które z  powodzeniem sprawdzają się w  wielu krajach świata, do wspierania miast we współzarządzaniu nimi przez różne grupy interesariuszy w  celu poprawy jakości życia mieszkańców. IRMiR opublikował podręcznik, gdzie jest zaprezentowana koncepcja urban labów. Informacje zawarte w publikacji oparte są na doświadczeniach urbal labów z zagranicy i pilotażowych laboratoriów miejskich w Gdyni i Rzeszowie.

Przestrzeń testowania pomysłów

Urban lab – tak jak każdy dobry pomysł i piękna idea – swoje źródło ma w marzeniach. Marzeniach o jeszcze lepszym wykorzystaniu zasobów posiadanych i gromadzonych przez lokalne samorządy, energii mieszkańców, zdolności wytwórczych przedsiębiorców i  pasji naukowców. Jak tłumaczą autorzy, głównym celem tworzenia urban labów w  polskich miastach może być budowanie harmonijnej współpracy władz miasta z  mieszkańcami i  lokalnymi organizacjami na rzecz jego rozwoju. Urban lab może powstać jako niezależny, nowy podmiot lub jako jednostka funkcjonująca w ramach instytucji już istniejącej. W zależności od okoliczności ustala się odpowiednią strukturę organizacyjną.

Zaprezentowana w  podręczniku koncepcja urban labów, powstała w  odpowiedzi na rosnące zapotrzebowanie miast na kompleksowe narzędzie wspomagające zarządzenie nimi, przy wykorzystaniu potencjałów różnych interesariuszy miejskich, dzięki któremu można zwiększać skuteczność realizowanych działań. Oprócz roli koordynatora tych działań, urban lab może pełnić również funkcję sieciującą, która w  przestrzeni miejskiej będzie jednocześnie integrować różne środowiska (biznesowe, naukowe czy organizacji pozarządowych) i zachęcać do współpracy w  celu realizacji różnego rodzaju innowacyjnych pomysłów na gruncie miejskim, odpowiadających na potrzeby mieszkańców. Urban laby funkcjonują na świecie w miastach o różnej wielkości i  o  bardzo różnych funkcjach, co czyni tę koncepcję może nie uniwersalną, ale stosowalną w wielu rodzajach ośrodków miejskich, względnie niezależnie od wielkości i funkcji.

Urban lab krok po kroku

Opracowanie składa się z czterech rozdziałów: w pierwszym autorzy starają się zarysować dotychczasowe założenia teoretyczne, a także omówić model funkcjonowania urban labu wypracowany w Instytucie Rozwoju Miast i Regionów. W rozdziale drugim przybliżono zakresy działania urban labu, w tym otwarte dane, inkubator innowacji, innowacje technologiczne, innowacje społeczne oraz zarządzanie przestrzenią. W kolejnym rozdziale zaprezentowane etapy postępowania stosowane w realizacji różnorodnych projektów miejskich. W podręczniku zostały również przedstawione wybrane dobre praktyki, które mogą być wskazówką, jak prowadzić ciekawe projekty w  laboratoriach miejskich.

Jak tłumaczą autorzy, głównym celem publikacji jest uporządkowanie i próba syntezy dotychczasowej wiedzy oraz doświadczeń związanych z  funkcjonowaniem urban labów w Europie i na świecie. Tak przyjęty cel zaowocował opracowaniem kompleksowej definicji urban labu i jego modelu. Na tej podstawie podjęto próbę szczegółowego opisania tego instrumentu, ze szczególnym uwzględnieniem uwarunkowań, możliwości i  ograniczeń stosowania go w Polsce.

Gdynia i Rzeszów przecierają szlak

Pilotażowe wdrożenie, mające na celu przetestowanie instrumentu urban labu, rozpoczęto w dwóch polskich miastach: w Gdyni i w Rzeszowie, które otwarto w ich przestrzeni, odpowiednio w marcu i październiku 2019 r. W obu miastach koncepcja IRMiR została dostosowana do lokalnych uwarunkowań. Urban Lab Rzeszów i Urban Lab Gdynia rozpoczęły swoje funkcjonowanie jako instytucje podlegające i  zarządzane przez prezydentów obu miast. Urban Lab Gdynia to zadanie realizowane w  ramach działalności Laboratorium Innowacji Społecznych, które jest samodzielną gminną jednostką budżetową Miasta Gdyni. W  przypadku rzeszowskiego urban labu projekt jest realizowany w  ramach działań Biura Obsługi Informatycznej i Telekomunikacyjnej Urzędu Miasta Rzeszowa, które funkcjonuje w strukturze urzędu miasta na prawach wydziału. W zarządzaniu urban labami oba miasta wspiera Instytut Rozwoju Miast i Regionów, pełniący jednocześnie rolę koordynatora merytorycznego projektu, a  także pracownicy Departamentu Programów Pomocowych z  Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej, które ten projekt współfinansuje.

Przykładem działalności urban labu może być powstaniem rzeszowskiego portalu Open Data (http://otwartedane.erzeszow.pl). Oprócz tego prowadzone są także szkolenia dla urzędników miejskich w zakresie udostępniania danych oraz inne wydarzenia tematyczne skierowane do różnych grup interesariuszy miejskich, mające na celu diagnozę ich potrzeb w zakresie danych miejskich.

---

Pobierz

 

Urban lab jako pilotażowe narzędzie poprawy jakości życia mieszkańców miast zgodne z ideą smart city
Magdalena Bień, Wojciech Jarczewski, Bartosz Piziak