Miasto dla ludzi? Instytut Gehla radzi robić badania i prototypy

0801.2018

OPM
Artykuł

Gehl Institute opublikował nowy poradnik pt. A Mayor’s Guide to Public Life, w którym wskazuje pięć zasad w kierunku miasta dla ludzi.

W przyjętej w 2015 roku Krajowej Polityce Miejskiej za główny cel obrano poprawę jakości życia. W nakreślonej w dokumencie wizji, miasta powinny być sprawne, zwarte i zrównoważone, spójne, konkurencyjne i silne. Jak to osiągnąć? Specjaliści z Gehl Institute na łamach nowego poradnik przypominają, co warto robić, aby miasta były dla ludzi.

Badaj, co ludzie robią – dokładnie tam gdzie są

Większość miast posiada szczegółowe dane dotyczące samochodów, takie jak liczba samochodów na drogach, czas podróży, miejsce i liczba wypadków drogowych, itd. Rzadko które miasta prowadzą jednak badania tego, jak ludzie korzystają i poruszają się w przestrzeni publicznej.

Członkowie Gehl Institute przekonują, że warto takie dane jednak zbierać. Wiedza, gdzie i jak ludzie spędzają czas w przestrzeni publicznej pozwala tak dostosować podejmowane w mieście działania, aby żyło się w nim lepiej. Ponadto gromadzenie danych ukierunkowanych na ludzi umożliwia władzom lokalnym przedstawienie opartych na dowodach argumentów na rzecz zmian.

Tak właśnie zrobił np. Nowy Jork zanim dokonał wielkich zmian w układzie słynnego Times Square. Jednym z kluczowych wniosków było to, że 90 proc. powierzchni na Times Square było przeznaczone dla samochodów, chociaż 90 proc. ruchu przez ten obszar faktycznie odbywał się pieszo. W oparciu o te dane ówczesny burmistrz Michael Bloomberg stworzył nowe przestrzenie publiczne wzdłuż Broadwayu i przeorganizował ruch samochodowy.

Pamiętaj o ludziach

Ludzie mogą wyczuć, czy ich obecność w miejskiej przestrzeni jest pożądana. Wąski chodnik, brak miejsca do siedzenia jest swego rodzaju komunikatem, że dana przestrzeń nie jest dedykowana pieszym. Aby miasto było w pierwszej kolejności dla ludzi, każda osoba powinna czuć się mile widziana w przestrzeni publicznej. Powinna mieć także poczucie, że może uczestniczyć w tworzeniu i projektowaniu swojego miasta oraz uczestniczyć w życiu publicznym – tym, co robimy wspólnie lub samemu – kiedy nie jesteśmy w domu, pracy lub…w samochodzie.

Specjaliści z Gehl Institute za inspirację podają Pittsburgh, gdzie burmistrz Bill Peduto zaczął zapraszać mieszkańców miasta na cykl spotkań z nim i jego personelem w ramach dwóch programów – ,,Mayor’s Night In”, gdzie mieszkańcy odwiedzają urzędy, oraz ,,Mayor’s Night Out”, gdzie burmistrz wraz z urzędnikami spotyka się z mieszkańcami w różnych częściach miasta. Oba programy są okazją do rozmowy władz lokalnych z mieszkańcami na temat pomysłów i problemów dotyczących ich miasta. Konsultacje, w które bezpośrednio był zaangażowany burmistrz, pozwoliły na usprawnienie wielu kwestii w mieście.

Rób testy

Czy wyobrażamy sobie, aby dobre krzesło nie było wcześniej testowane pod kątem wygody użytkowania? Albo model samochodu, którym jeździmy, wcześniej nie przechodził testów zderzeniowych? Nawet coś tak niepozornego jak pudełko na jajka było projektowane i testowane z myślą, aby osoby niedowidzące bez większego problemu mogły bezpiecznie wyciągnąć jajko. Takie podejście jednak nie jest obecne na co dzień w naszych miastach, w których pracujemy, spotykamy się, przemieszczamy się – żyjemy.

To się jednak zmienia. Na przykład w Denver jedna z tamtejszych ulic, 16th Street Mall, choć była przeznaczona tylko dla pieszych i autobusów, dawała ludziom niewiele powodów do przebywania na niej dłużej czy robienia zakupów w okolicznych sklepach. Aby pokazać, że ulica była godna przemiany i inwestycji, zdecydowano się na organizację tymczasowego wydarzenia – ,,Spotkanie na ulicy”. Był to klasyczny uliczny jarmark, podczas którego ulica dzięki niskokosztowymi rozwiązaniom została w całości zagospodarowana z myślą o mieszkańcach. Pilotaż pokazał, że wprowadzenie zmian może przyczynić się do ożywienia ulicy, liczba pieszych wzrosła bowiem o 62%. Wydarzenie to zostało później organizowane cyklicznie przez całe lato. Podobne inicjatywy, gdzie docelową zmianę poprzedzają prototypy, powoli pojawiają się także w Polsce, m.in. w Chorzowie, Krakowie i w Warszawie.

Formalizuj dobre praktyki

Chociaż podejście władz lokalnych do konkretnych projektów jest ważne, np. tego, jak konsultuje się plan dotyczący parku czy ulicy, to jak zwraca uwagę Gehl Institute priorytetem powinno być jednak tworzenie formalnych ram dla zarządzania miastem, aby było ono bardziej dla ludzi.

Kopenhaga czyni to m.in. poprzez coroczny proces gromadzenia danych, które są wykorzystywane do kierowania dużymi inwestycjami publicznymi. Zaczęło się w latach 90-tych od strategii ,,Bicycle Account”. Głównym jej założeniem była stała obserwacja i opisywanie zachowań rowerzystów, a następnie regularnie publikowane wyników badań w kontekście kolejnych działań władz miasta dotyczących infrastruktury rowerowej. Strategia ta stała się formalnym, opartym na dowodach składnikiem elementem dyskusji o mobilności w mieście.

Ostatnio władze miejskie rozszerzyły to zagadnienie o informacje, w jaki sposób ludzie korzystają z przestrzeni publicznej. Coroczne gromadzenie danych pozwoliło Kopenhadze zinstytucjonalizować ocenę życia publicznego i dostosować odpowiednio politykę.

Dostosuj się

Projekty mające na celu poprawę przestrzeni publicznej nie powinny być od początku zaplanowane od ,,a” do ,,z”. Jak pisała Jane Jacobs miasto nigdy nie jest ukończone. Dlatego ważna jest pewna elastyczność w podejściu do zarządzania miastem. W publikacji proponowane jest rozbicie projektu na kilka etatów, z których każdy jest oceniany i dostosowywany do zmieniających się uwarunkowań. Takie podejście daje więcej możliwości urzędnikom i projektantom, aby realizowane przez nich projekty były lepsze. Ponadto umożliwia to mieszkańcom wyrażanie opinii w trakcie kilku etapów projektu. W takim przypadku mieszkańcy są angażowani jako eksperci w danej dziedzinie – główni użytkownicy miasta.