Badania Obserwatorium Polityki Miejskiej

https://doi.org/10.51733/opm.2023.14

Raport w punktach

• Pomimo braku obowiązku posiadania strategii rozwoju lokalnego większość miast tworzy tego typu dokumenty. W raporcie przyjrzeliśmy się bliżej 19 strategiom uchwalonym w miastach dużych i średnich.
• Strategie rozwoju lokalnego to wielowątkowe dokumenty, których przygotowanie wymaga nawet kilku lat pracy. Połowa analizowanych w badaniu strategii liczyła ponad 70 stron znormalizowanych, a mediana czasu potrzebnego do ich opracowania wyniosła 33 miesiące. Najdłużej pisano ją w Krakowie (ponad 4,5 roku), a najdłuższy dokument przygotował Rzeszów (580 stron znormalizowanych). Połowa analizowanych strategii miała obowiązywać ponad 11 lat.
• Większość strategii powstała zgodnie z metodą ekspercko-konsultacyjną (13 dokumentów) lub partycypacyjną (4 dokumenty). Miasta stosowały różne sposoby włączania interesariuszy na poszczególnych etapach prac, ale ich wpływ na ostateczny efekt pozostał w większości przypadków niejasny. Tylko w sześciu na 19 miast powstały sprawozdania umożliwiające ocenę efektu uwag społecznych.
• Większość strategii uwzględniła aspekty związane z diagnozą sytuacji (w tym oceną potrzeb rozwojowych i potencjałów w ramach analizy SWOT), określeniem celów, a także wskazaniem kierunków działań.
• Stosunkowo niewiele miejsca i uwagi w strategiach poświęcono opisowi systemu wdrażania strategii, monitoringowi i ewaluacji. Brak informacji o docelowych wartościach wskaźników nie tylko utrudnia realizację zadań strategii, ale też uniemożliwia obywatelską kontrolę wykonania strategicznych planów.
• Większość badanych miast monitoruje realizację strategii, a w ich budżetach można znaleźć wydatki związane z celami strategicznymi. Jednak znaczna część ośrodków nie potrafi precyzyjnie ocenić stopnia wykonania celów. Sprawozdania z realizacji strategii mówią częściej o tym, co miasto robi, a nie co dany ośrodek osiągnął. Tylko pięć miast na 19 potrafiło faktycznie ocenić, w jakim stopniu zrealizowało strategię. Były to te same miasta, w których na etapie przygotowywania dokumentu określono zarówno mierniki, jak i docelowe wartości wskaźników realizacji celów.

Literatura

Arnstein S.R., 2012, Drabina partycypacji, [w:] P. Sadura, J. Erbel (red.), Partycypacja. Przewodnik Krytyki Politycznej, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa, 12–39.
Bednarczyk Z., Jaworska J., Nosarzewski K., 2021, Wrocław 2050. Wielodziedzinowe scenariusze przyszłości, Wrocław.
Dziemianowicz W., Szmigiel-Rawska K., Nowicka P., Dąbrowska A., 2012, Planowanie strategiczne. Poradnik dla pracowników administracji publicznej, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa.
Dziemianowicz W., Cybulska M., 2019, Partycypacja społeczności lokalnej w procesie tworzenia strategii rozwoju – na przykładzie miast wojewódzkich w Polsce, Prace i Studia Geograficzne, 64 (3), 161–180.
Frączkiewicz-Wronka A., Szemiako Ł., Gutta K., 2017, Barometr rozwoju instytucjonalnego jednostek samorządu terytorialnego, Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji, Gdańsk.
Grant Thornton, 2020, Strategie rozwoju samorządów w Polsce. Dostępne na: https://grantthornton.pl/wp-content/uploads/2020/10/Strategie-rozwoju-JST-RAPORT-Grant-Thornton-26-10-2020-1.pdf [data dostępu: 6.10.2022].
Hoinkis D., Cieplak J., Machowski T., Odzimek W., 2021, Strategia rozwoju gminy. Poradnik praktyczny, Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej, Warszawa.
Janas K., Jarczewski W., 2019, Nowa krajowa polityka miejska – model globalizacyjno-redystrybucyjny, [w:] K. Janas (red.), Raport roboczy grupy eksperckiej kongresu polityki miejskiej ds. nowej krajowej polityki miejskiej, 26–38. Dostępne na: https://bit.ly/33sgEPH [data dostępu: 15.09.2020].
Kłosowski W., Warda J., 2001, Wyspy szans. Jak budować strategie rozwoju lokalnego?, Warda&Kłosowski Consulting, Bielsko-Biała.
Luber J., 2012, Strategia Zintegrowanego Rozwoju Łodzi 2020+. Dostępne na: https://partycypacjaobywatelska.pl/strefa-wiedzy/przyklady-dzialan/konsultacje-dokumentow/strategia-zintegrowanego-rozwoju-lodzi-2020/[data dostępu: 12.10.202].
Piróg K., Leszczyńska B., Wolińska I., 2013a, Barometr rozwoju instytucjonalnego jednostek samorządu terytorialnego, Warszawa.
Piróg K., Leszczyńska B., Wolińska I., 2013b, Aneks statystyczny do raportu Barometr rozwoju instytucjonalnego jednostek samorządu terytorialnego, Warszawa.
Strategia na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju do roku 2020 (z perspektywą do 2030 r.), 2017, Ministerstwo Rozwoju, Departament Strategii Rozwoju, Warszawa. Dostępne na: https://www.gov.pl/web/fundusze-regiony/informacje-o-strategii-na-rzecz-odpowiedzialnego-rozwoju [data dostępu: 10.08.2019].
Sztando A., 2013, Model procedury budowy strategii rozwoju jednostki samorządu terytorialnego, Biblioteka Regionalisty, 13, 247–266. https://doi.org/10.15611/br.2013.1.18
Urbaniak B., Bohdziewicz P., 2009, Raport końcowy opracowany na zlecenie Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, w ramach projektu pt. „Zdiagnozowanie potencjału administracji samorządowej, ocena potrzeb szkoleniowych kadr urzędów administracji samorządowej oraz przygotowanie profili kompetencyjnych kadr urzędów administracji samorządowej”, Warszawa.

Krajowe akty prawne

Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2023 r. poz. 40).
Ustawa z dnia 15 lipca 2020 r. o zmianie ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2020 r. poz. 1378).
Ustawa z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz.U. z 2023 r. poz. 225 ze zm.).
Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. z 2022 r. poz. 1634 ze zm.).
Ustawa z dnia 28 kwietnia 2022 r. o zasadach realizacji zadań finansowanych ze środków europejskich w perspektywie finansowej 2021–2027 (Dz.U. z 2022 r. poz. 1079).
Europejskie akty prawne
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1060 z dnia 24 czerwca 2021 r. ustanawiające wspólne przepisy dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego Plus, Funduszu Spójności, Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji i Europejskiego Funduszu Morskiego, Rybackiego i Akwakultury, a także przepisy finansowe na potrzeby tych funduszy oraz na potrzeby Funduszu Azylu, Migracji i Integracji, Funduszu Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Instrumentu Wsparcia Finansowego na rzecz Zarządzania Granicami i Polityki Wizowej