Program Plan działań dla miast zainicjowany został w październiku 2021 roku jako inicjatywa promująca miasta, poszukujących w modelowy sposób odpowiedzi na lokalne wyzwania zgodnie z celami zrównoważonego rozwoju określonymi w Agendzie 2030. Kryterium kwalifikacji do programu stanowiły dotychczasowe osiągnięcia miast na podstawie zgłoszonego projektu wpisującego się w wybrany cel zrównoważonego rozwoju. Ideą programu jest zaangażowanie najlepszych samorządów w Polsce do wspólnego opracowania ,,Planu działań dla miast’’, dokumentu stanowiącego integralną część przedsięwzięć związanych 11. sesją Światowego Forum Miejskiego (World Urban Forum), a także objęcie ich wsparciem eksperckim przy realizacji zgłoszonego projektu.

Po zakończonym naborze Komisja Konkursowa przeprowadziła analizę zgłoszeń w 17 kategoriach tożsamych z celami zrównoważonego rozwoju określonymi w Agendzie 2030. Wybrano 37 miast, które w najszerszych zakresie udokumentowały dotychczasowe osiągnięcia w zakresie zrównoważonej transformacji zgodnej z potrzebami mieszkańców oraz przedstawiły najciekawsze projekty do realizacji w 2022 r. W wyniku przeprowadzonej oceny zgłoszeń w Programie wyłonione zostały następujące miasta:

Miasta i cele

Cel 1 Koniec z ubóstwem – m. Zawiercie na podstawie projektu ,,Pomoc sobie poprzez pomoc innym. Przez wolontariat do pracy zawodowej – bezdomni w drodze po lepszy byt’’;

Cel 3 Dobre zdrowie i jakość życia – m. Łask na podstawie projektu ,,Rowerem przez zielono – niebieską Gminę Łask”, m. Kołobrzeg na podstawie projektu ,,Human smart cities. Inteligentne miasta współtworzone’’ oraz m. Mińsk Mazowiecki z ,,Uchwaleniem miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w celu realizacji SIM-Mińsk Mazowiecki”;

Cel 4 Dobra jakość edukacji – m. Starachowice z projektem ,,Edukacja Ekologiczna w Eko szkole”, m. Szczawno-Zdrój z ,,Dobrą jakością edukacji”, m. Jasło z programem pn. ,,Miasto Wiedzy – Jasło Silne Swoimi Mieszkańcami” oraz m. Halinów przedstawiające inicjatywę ,,Zapewnienie wysokiego standardu edukacji w gminie Halinów”;

Cel 5 Równość płci – m. Skarżysko-Kamienna z projektem ,,Polityka równościowa miasta”;

Cel 7 Czysta i dostępna energia – m. Konin z projektem ,,Konin – Zielone Miasto Energii – nowy kierunek rozwoju” oraz m. Wałbrzych na podstawie projektu ,,Poprawa jakości życia mieszkańców poprzez adaptację do zmian klimatu oraz zapewnienie dostępu do zielonej energii po przystępnej cenie”;

Cel 8 Wzrost gospodarczy i godna praca – m. Kielce z ,,Realizacją Planu Adaptacji do zmian klimatu z ukierunkowaniem na poprawę funkcjonowania ekosystemów miasta, elementy BZI, zwiększanie terenów zieleni z uwzględnieniem planów inwestycyjnych miasta” oraz m. Chodzież na podstawie projektu ,,Chodzież Od Nowa – rewitalizacja fizyczna, gospodarcza, społeczna i kulturalna śródmieścia’’;

Cel 9 Innowacyjność, przemysł, infrastruktura – m. Zduńska Wola na podstawie inicjatywy ,,Żyj lokalnie, pracuj globalnie’’ oraz m. Ustrzyki Dolne z ,,Nowym modelem transferu turystycznego w Bieszczadach”;

Cel 10 Mniej nierówności – m. Malbork na podstawie inicjatywy ,,Zmieniaj siebie i otoczenie – działania wspierające włączenie społeczne, integrację i wzrost poczucia tożsamości wśród mieszkańców Malborka na obszarze rewitalizacji’’, m. Boguchwała z projektem ,,W stronę spójności i skuteczności działań w zakresie rozwoju zrównoważonego i inteligentnego miasta’’, m. Dąbrowa Górnicza z inicjatywą ,,Włączeni w miasto” oraz m. Ełk na podstawie przedsięwzięcia ,,Nowe perspektywy – czas na zmiany”;

Cel 11 Zrównoważone miasta i społeczności – m. Pleszew na podstawie projektu ,,Modelowa transformacja centrum miasta w Kompaktowym Pleszewie”, m. Rawicz z projektem ,,Miasto Rawicz partnerem dla zrównoważonego rozwoju zapobiegającym negatywnym skutkom zmian klimatu’’, m. Katowice z inicjatywą ,,Czas na Szopienice – Zmieniamy nasze miasta dla lepszej przyszłości”, m. Leszno z ,,Ofertą szytą na miarę, czyli jak dotrzeć do tych co nie docieramy’’, m. Ruda Śląska z przedsięwzięciem ,,Ruda Śląska w rękach mieszkańców-badania społeczne przestrzeni publicznej’’, m. Iława z projektem ,,Osiedle Jagiellońskie – w stronę definicji śródmieścia’’ oraz m. Bielsko-Biała z ,,Oceną końcowa realizacji PROM 2014-2021, ewaluacja ex post Programu Rewitalizacji Obszarów Miejskich w Bielsku-Białej na lata 2014-2021’’;

Cel 12 Odpowiedzialna konsumpcja i produkcja – zwycięzca konkursu m. st. Warszawa na podstawie projektu ,,EKOstolica – nie marnujmy żywności!” oraz  m. Rybnik z ,,Rybnickim modelem działania na rzecz zrównoważonej konsumpcji i produkcji”;

Cel 13 Działania w dziedzinie klimatu – m. Jelenia Góra na podstawie inicjatywy ,,Zmieniaj swój świat od najmłodszych lat – zapewnij sobie przyszłość czystą, zdrową i bezpieczną”, m. Łomianki na podstawie projektu ,,Rewitalizacja Strugi Dziekanowskiej w Gminie Łomianki w celu zwiększenia adaptacyjności gminy na zmiany klimatu”, m. Rzeszów z projektem ,,Gmina Miasto Rzeszów – partycypacja społeczna i dobre praktyki realizujące cele Agendy 2030 w zakresie transportu publicznego”, m. Suwałki z przedsięwzięciem ,,Dofinansowanie dla szkół i przedszkoli w zakresie działań chroniących środowisko i podnoszących świadomość ekologiczną dzieci”, m. Wrocław z ,,Programem Szare na Zielone’’, m. Głogów na podstawie projektu ,,Poprawa jakości powietrza w Głogowie poprzez zmniejszenie zanieczyszczeń z emisji liniowej (komunikacyjnej)” oraz m. Świebodzice z inicjatywą „Eko-Mural dla poprawy jakości powietrza w Świebodzicach – Sztuka edukuje i ratuje”;

Cel 15 Życie na lądzie – m. Łosice z przedsięwzięciem ,,Opracowanie fiszki projektowej dot. projektu strategicznego Partnerstwa Razem dla Rozwoju’’;

Cel 16 Pokój, sprawiedliwość i silne instytucje – m. Zabrze z ,,Programem Dostępności Miasta Zabrze’’;

Najwyższą punktację uzyskało m.st. Warszawa – zwycięzca postępowania konkursowego, które przedstawiło projekt ,,EKOstolica – nie marnujmy żywności!”, odnoszący się do odpowiedzialnej konsumpcji i produkcji.

Drugie miejsce wśród zgłoszonych projektów zajęło miasto Pleszew z inicjatywą ,,Modelowa transformacja centrum miasta w Kompaktowym Pleszewie”. Ponadto na podium stanęły ex aequo – Rawicz z projektem ,,Miasto Rawicz partnerem dla zrównoważonego rozwoju zapobiegającym negatywnym skutkom zmian klimatu’’ oraz Katowice wstępujące do programu z inicjatywą ,,Czas na Szopienice – Zmieniamy nasze miasta dla lepszej przyszłości”. W pierwszej szóstce najlepszych zgłoszeń pod względem wdrażania celów zrównoważonego rozwoju znalazły się także: Łosice i Zduńska Wola (miejsce 4), Kielce, Ruda Śląska, Leszno i Starachowice (miejsce 5) oraz Malbork i Ustrzyki Dolne (miejsce 6).

Miasta PDM

Serdecznie gratulujemy wszystkim laureatom postępowania konkursowego. Poniżej przedstawiamy listę rankingową miast zakwalifikowanych do programu z uwzględnieniem punktacji.

Lista rankingowa – Program „Plan działań dla miast”

Miasta zakwalifikowane do programu zostaną zaproszone do współpracy w ramach specjalistycznego, indywidualnego doradztwa strategicznego. Dla każdego miasta przewidziane jest 50-godzinne wsparcie doradcze, w tym 20 godzin na etapie dopracowania projektu do ujęcia w „Planie działań dla miast” oraz 30 godzin na etapie realizacji projektu/działania. Nad wsparciem doradczym dla poszczególnych miast będzie czuwał opiekun merytoryczny reprezentujący konkretny cel zrównoważonego rozwoju, koordynujący proces doradczy we wszystkich miastach zakwalifikowanych do danego celu. W każdym mieście – zgodnie ze wskazaniem władz lokalnych – zostanie wyznaczony także lokalny koordynator czuwający nad dopasowaniem doradztwa do lokalnych warunków i charakteru wdrażanego projektu. Rezultatem udziału każdego z miast w ,,Planie działań dla miast’’ będzie realizacja zgłoszonego projektu w terminie do końca 2022 r. Projekty wpisują się w zadeklarowany cel zrównoważonego rozwoju. Wszystkie działania projektowe mają na celu doskonalenie już wypracowanych rozwiązań (osiągnięć) miast w ramach konkretnego/-ych celów zrównoważonego rozwoju (SDG).

Ponadto wynikiem współpracy samorządów z ekspertami będą raporty przedstawiające dotychczasową drogę miast w realizacji celów zrównoważonego rozwoju oraz wyznaczające ambitne cele na przyszłość. Z udziałem miast biorących udział w programie powstanie dokument pn. „Plan działań dla miast”, będący drogowskazem dla innych ośrodków w Polsce i na świecie, pomocnym w realizacji celów zrównoważonego rozwoju, a także narzędziownik, będący instruktażem dla społeczności lokalnych i mieszkańców, jak mogą wpływać na przestrzeń miejską oraz na procesy zarządzania miastem.