Międzynarodowy zespół badaczy przyjrzał się na jakim etapie jest dyskusja dotyczące sprawiedliwości środowiskowej w miastach postsocjalistycznych. Przeanalizowano dokumenty i wybrane działania w Polsce, wschodnich Niemczech, Rumunii i Rosji. Z analiz wynika, że błękitno-zielona infrastruktura w niewielkim stopniu jest uwzględniania w planowaniu przestrzennym.

Sprawiedliwość środowiskowa (environmental justice) to  koncepcja, która zwraca uwagę na zróżnicowane w zakresie dostępu do dóbr środowiskowych oraz narażenia na ryzyka negatywnego oddziaływania na środowisko. Znaczenie badań nad sprawiedliwością środowiskową rośnie na całym świecie. Coraz więcej uwagi poświęca się temu tematowi w kluczowych dokumentach międzynarodowych, np. ONZ. Jak zauważają autorzy, ostatnio badania w tym kontekście koncentrują się na dostępności i atrakcyjności błękitno-zielonej infrastruktury w miastach dla różnych grup mieszkańców.

W artykule w czasopiśmie naukowym Cities przedstawiono niektóre trendy w zakresie rozwoju błękitno-zielonej infrastruktury w miastach byłego bloku wschodniego. Autorzy zwracają uwagę, że termin sprawiedliwości środowiskowej nie jest używany w dokumentach dotyczących planowania przestrzennego – przynajmniej nie oficjalnie. Jednak pośrednio wspomina się o tym w różnych dokumentach strategicznych w niektórych miastach wschodnich Niemiec, Polski, Rumunii i Rosji poprzez ogólne deklaracje mówiące, że celem władz jest zapewnienie równego dostępu do terenów zieleni. W tym temacie, w miejscu sprawiedliwości środowiskowej zwykle zwraca się uwagę na ogólne nierówności w dostępności do błękitno-zielonej infrastruktury, np. przez osoby o średnich i niskich dochodach. Autorzy tłumaczą, że jednym z powodów względnego braku debaty na temat sprawiedliwości środowiskowej w miastach postsocjalistycznych może być fakt, że nierówności te jeszcze nie są tak duże jak w niektórych, np. amerykańskich, ośrodkach. O dostępnie do terenów zieleni w polskich miastach więcej będzie można się dowiedzieć w raporcie Obserwatorium Polityki Miejskiej IRMiR, który jest planowany na grudzień 2020.

Obecnie coraz częściej się obserwuje trend w miastach naszego regionu, gdzie działania w zakresie rozwoju błękitno-zielonej infrastruktury są wykorzystywane przez lokalnych decydentów i planistów jako element marketingu politycznego służący poprawie wizerunku miasta. Dlatego też działania te wykorzystywane są również jako narzędzie poprawy atrakcyjności zaniedbanych dzielnic w projektach rewitalizacji miast. Autorzy zwracają jednak uwagę, że obecność błękitno-zielonej infrastruktury w dokumentach planistycznych jest stosunkowo niewielka i najczęściej ogranicza się do ochrony już istniejących terenów. Rzadko kiedy obserwowane są natomiast wyraźne działania zmierzające do osiągnięcia celów w zakresie dostępności do zieleni.

Artykuł

Environmental justice in the context of urban green space availability, accessibility, and attractiveness in postsocialist cities (Cities – 106)

Jakub Kronenberg, Annegret Haase, Edyta Łaszkiewicz, Attila Antal, Aliaksandra Baravikova, Magdalena Biernacka, Diana Dushkova, Richard Filčak, Dagmar Haase, Maria Ignatieva, Yaryna Khmara, Mihai Razvan Niţă, Diana Andreea Onose